අන්දොස් මංගල්ලේ - පළමුවෙනි කොටස

මම ගෙදරින් පැනලා යනවා.....

“බෑ දිසානායක බෑ! මම ගෙදරින් පැනලා යනවා.....”

ජීවිතයේ සමහර දේවල් හිතා ගන්නටවත් බැරි තරමට පුදුමාකාරය; විහිළු සහගතය.... වෙනින් කෙනෙකු මා අද ඔබට කියන කතාව වැන්නක් කිව්වා නම් මං වුණත් දෙවරක් හිතනවාය. ‘මේ මිනිහා ඇත්තමද කියන්නේ?’ ඒත් මේ කතාව සත්තක ඇත්තය. ඒ හින්දාම පාත්‍ර වර්ගයාගේ අනන්‍යතාව හංගන්නටත් වෙයි!

“බෑ දිසානායක බෑ! මම ගෙදරින් පැනලා යනවා.....” එහෙම කතාවක් කොල්ලෙකු වුණත්, තවත් කෙනෙකුට කියන්නේ කලාතුරකිනි.
එතකොට අර වාක්‍යය කියූ තරුණ කෙල්ල, අප ගෙදරින් පැනලා ගිය කතන්දර; ‘දුන්හිඳ අද්දර මාරක’ ගැන දැනගෙන උන් එකියකුත් නොවේ. එහෙම දැනගෙන හිටියා නම්, උපදේශයක් ගන්නටවත් ආවය කියලා හිතා ගන්නට තිබිණි. හොඳම වැඩේ කියන්නේ සුසිලා ඇවිත් තිබ්බේ මල්ලීත් එක්ක වීමය; සුසිලුත් එක්ක වීමය. 

සුසිලා, සුසිල් විතරක් නොවේ, එයාලගේ ගෙදර හැමෝමත් මගේ හිතවතුන්ය. ඒ යාළුකම ඇති වුණේ ‘උන්ගේ නෑදෑයන්ගේ පක්ෂය’ හින්දාය. UNP එක හින්දාය.

1970දී බටු ඇට කොල්ලෙකු විදිහට, මහරගම ජයන්ති ෆාමසිය වත්තේ තිබුණු දේශපාලන රැස්වීමේදී කෝට්ටේ ජිනදාස නියතපාල මහතාගේ ජය පතමින් කතාවක් පැවැත්වූ දවසේ ‘තාත්තා සුසිලා’ මගෙත් එක්ක බුදු fit වුණේය!   

තාත්තා සුසිලා?  මේක නං මෙතෙක් දවස් ‘නිදි’ පාවිච්චි නොකළ විදිහේ යෙදුමකි.

මාස කීපයකට කලින් දොස්තර අයස්මන්ත පීරිස් මහත්තයා ‘මරු’ attachment එකක් එවලා තිබ්බේය. ‘බැචාලා වර්ගීකරණය’ කරමින් ඒක ලියලා තිබුණේ සුනිල් අබේධීර කියලා කෙනෙකිය.. බැචාලා ගොඩක්නෙ. ඒ ඒ බැචා ගැන වෙන-වෙනම ලියා තිබිණි. අම්මා බැචා, තාත්තා බැචා, .... වගේ සේරම බැචාලා ගැන ලියලා තිබුණා විය යුතුය.
මං මෙතනට ඔබන්නේ අම්මා බැචා ගැන විතරය.

අම්මා බැචා, තාත්තා බැචා, .... වගේ සේරම බැචාලා....

‘අම්මා බැචා

අම්මා යැයි කීවාට මූ පුරුෂ ලිංගිකයෙකි. ඇතුවත් බැරි නැතුවත් බැරි එකෙකි. මොහුගේ මව් ගුණය කැපී පෙනෙන්නේ අනිත් රූමලා දෙන්නාටය. උදේම නැඟිට අනිත් උන්ට බැණ වදිමින් කාමරය අස්පස් කොට අතුගාන මූ, තේ වත් කර දරුවන් දෙදෙනා අවදි කරවයි. ඉදින් සීනි ඉවර නම් මතු දැක්වෙන ‘දරුවා බැචා’ අවදිකොට ‘පෝසත් බැචා’ගේ කාමරයට යවා ඉල්ලාගෙන එයි. ඉක්බිතිව ඉවුම්-පිහුම් කටයුතුය. හොද්ද හැඳි ගාද්දීත් අනිත් රූමලාගේ නොසැලකිලිමත්කම ගැන ආඩපාලි කියයි. උන් දෙන්නාගේ කලිසම් මතු නොව ජොකා පවා මාසෙකට සැරයක් හේදෙන්නේ අම්මා බැචාගේ ආඩපාලි නිසාය....’

අම්මා බැචා, තාත්තා බැචා, දරුවා බැචා, අසල්වාසී බැචා, මනමාල, බඹර බැචාලා විතරක් නොවේ, නයා බැචා ගැන එහෙමත් විශ්වවිද්‍යාල සිසු-සිසුවියන් නම් හොඳටම දන්නවා ඇතිය.

ඔය බැචාලා ගැන, මේ දැන් මගේ මතකයට ආවේ සුසිලාගේ ගෙදර කට්ටියව නම් කරන්නට ගියාමය. ‘මක්කැයි කියලා දොඩනවා නං’ ඒ ගෙදර එක්කෙනෙකුගේවත් වංහුං කියන්නට විදිහක් නැති හින්දා, මෙහෙම නම් දාගත්තාම ලෙහෙසිය.

මගේ ‘කුළුඳුල් දේශපාලන කතාව’ ඉවර වෙනවාත් එක්කම ‘තාත්තා සුසිලා’ තවත් කීප දෙනෙකුත් එක්කම මගේ ළඟට ආවේය. ‘හරිම ෂෝක් මිස්ටර් නිමල්’ කියලා කිව්වේය. ඒ එයාගේ හැටිය. මැරෙන තුරාවටමත් ඒ මනුස්සයා මට ඇමතුවේ මිස්ටර් කෑල්ලත් එක්කමය. මං එයාට කිව්වේ ... අයියා කියලාය.

“අපේ ගෙවල් ළඟත් නියතපාල මහත්තයාගේ support එකට මීටින් එකක් ලැහැස්ති කරනවා... ඔන්න නොවරද්දාම මිස්ටර් නිමල් ඒකට එන්න ඕනි.... මම දැනටමත් මිස්ටර් Pට කියලයි තියෙන්නේ....”

ජාති-ජම්ම නොබලා අපේ එකා ලස්සනට ගිනිකන වැටිලා...  

ඒ රැස්වීමට තිබුණු දවසේ තිහ-හතළිහකට විතරම සුසිලලාගේ ගෙදර ජය-පහට කෑම-බීමත් සූජානං කරලා තිබ්බේය. ඒ Pocket මීටින් එකේ, මගේ කතාව ඉවර වෙනවාත් එක්කම ‘අම්මා සුසිලා’ මගේ ළඟට ඇවිත් හිස අතගා ආදරය පෑවාය! “කතාව මසුරං වගෙයි පුතෝ! ඔන්න මීට පස්සේ නිතරෝම අපේ ගෙදර ඇවිත් යන්න එන්නෝනි. පිට ගෙදරක්ය කියලා හිතන්න එපා පුතෝ!

-යං යං, පුතෝ ගෙදරටම. අනෙක් කට්ටිය එනකල් මොකුත් බීලා ඉඳිමු!” කියලා මාව ගෙදරට වඩම්මාගෙනත් ගියාය.

අම්මා සුසිලාගේ මව්වත්කම බොක්කෙන්ම ආ එකක් විණි. මූණිච්ඡාවට කෙරුණු එකක් නොවිණි. “එනවා නේද පුතෝ?” කියලාත් ඇහුවාම ‘එන්නං අම්මේ’ යයි මට කියැවුණේ නිකම්මය. ඒ ඇමතුම අදටත් මගෙන් එහෙමම කියැවෙයි. අනේ, ඒ අම්මාටත් දැන් ඩිමෙන්ෂියාවය. නෙවිල්ලාගේ අම්මා වගේමය. 

ඒ පවුලේ දරුවන් හතර දෙනෙකි. ලොකු අක්කා මැද පෙරදිග රස්සාවකට ගිහින් සිටි අතර, අයියා හිතුවක්කාර කසාදයක් කරගෙනය. ඒ දවස්වල ගෙදරට එන්නට අම්මා සුසිලාගෙන් අවසර තිබ්බේ ලොකු පුතණ්ඩියාට විතරය. “ඒ ලීලේ නං මම ජීවත් වෙලා ඉන්නකල් මගෙන් අපේ ලේලි පොඩ්ඩට හම්බ වෙන්නෙ නෑ පුතෝ .... දන්නවය, අපට පෑහෙන කට්ටියක් නෙවෙයි, අඩු කුලේ....

-අඩු කුල එවුන් ඇහැට-කණට පේනවනෙ කොහොමත්.... ජාති-ජම්ම නොබලා අපේ එකා ලස්සනට ගිනිකන වැටිලා... මං නං කියන්නේ, උන් ඉනාවක් කවලම තමයි.... ඒකට කරන්න ඕනි දේවල් කර-කර ඉන්නේ.... අපේ එකාට ගෙදරට එන්න ඉඩ දීල තියෙන්නෙත්, ඉනාව කපපු ගමන් ඌ ගෙදර නවතිනවය කියලා ගුරුන්නාන්සෙ කියපු හින්දා!”

ලොකු පුතාලට දරුවොත් ඉන්න එකේ...

අම්මා සුසිලා එහෙම කිව්වත්, තාත්තා සුසිලා කිව්වේ ‘උන්ට ඔන්න ඔහෙ ඉන්න විදිහකට ඉන්න දෙමු කියලා මම මෙයාට කිව්වා. දැන් ලොකු පුතාලට දරුවොත් ඉන්න එකේ... මේ මනුස්සයා අහන්නෙ නැහැනෙ, මිස්ටර් නිමල්. මගේ යුතුකම මං කළා, මගේ මතේ කියලා අහවරයි..... දැන් ඉතිං කිව්වා නාහන ගුරු උඩින් ගියත් එකයි- පහළින් ගියත් එකයි, මට නං....’ කියලාය.

එහෙම පවුලේ අභ්‍යන්තර ප්‍රශ්නත් එයාලා මට කීවේ, මං වහන්සේ ‘ඒ පවුලේම කෙනෙකු වගේ’ බවට පත් වුණාට පස්සෙය.

සුසිලා අර පැනලා යන කතාව කියාගෙන අපේ ගෙදරට ආවේ, ඊට අවුරුදු කිහිපයකට පස්සේ දවසකය.

“හුස්මක්... හුස්මක් අරගෙන හිටහං සුසිලෝ... තමුසෙලා අක්කට මොකක්ද වෙලා තියෙන්නෙ සුසිල්? මොකද මේ මනුස්සයා මේ පරල වෙලා...” සුසිලාට ටිකාක් නිවෙන්නට ඉඩ හරිමින්, කල්වේලා අරගෙනය මං හිනාබරව කිව්වේ.

“අනේඒඒඒඒ මන්දාආආ නිමල් අයියේ. ඔයා දන්නවනේ මෙයාගේ හැටි... එයාගෙන්ම අහ ගන්ඩකො.”  සුසිල් කිව්වේය. ඒ එයාගේ හැටිය.

එතෙක්-මෙතෙක් එහෙම අක්කෙකුයි, මල්ලියෙකුයි මට මුණ ගැහිලා නැතිය. සහෝදර-සහෝදරියන් වුණාට ඒ දෙන්නා යාළුවන් වගෙය. කොහේ යතත් ගියේ දෙන්නාම එකටය.

“ඉතිං කියහංකො සුසිලො, මොකද්ද මේ හුටපටේ...?”

“බලපං නිමල්.... අපේ තාත්තා මට මඟුලක් ලැහැස්ති කරලා..... මට තරහෙ බෑ බං!”

මට ඒ මඟුල එපා... එපා.... එපාමයි!

“තරහ වෙන්නෙ මොන කෙහෙල්මලකටද? තමුසෙලා ගෙදර ඊළඟට පෝලිමේ ඉන්නෙ තමුසෙනෙ.... ඉතිං නරකද?”

“අනෙ-අනේ දිසානායක... මට ඒ මඟුල එපා... එපා.... එපාමයි!”

“මේ, ඔහොම කිව්වට කොහොමද සුසිලෝ මොනවාවත් හිතා ගන්නේ? හෙමින් සැරේ කියහංකො විස්තරේ...... අක්කට බැරි නං තමුසෙවත් කියනවකො සුසිල්... ඔයාලගේ අක්කා ආවේශ වෙලා වගෙයිනෙ ඉන්නේ.” මම සුසිල් දෙසට හැරුණෙමි.

මං දන්නා විදිහට නං, කෙනෙකු ආතතියකින් ඉන්නා විට එයාගේ හිතේ කැකෑරෙන දේවල් එළියට ගන්නට වෙන්නේ දැඩි-බිඩියේ නොවේ; එක එල්ලේමත් නොවේ. හීන් සීරුවේය. කල්-වෙලා ගත කරමිනි; ඉවසිල්ලෙනි.

“නෑ, නෑ නිමල් අයියේ.... පොඩි අක්කා ගෙදරින් ආවේම ඔයාට මේ සේරම කියන්ඩ බලාගෙන.... පොඩි අක්කෙ, කලබල නැතිව හීන් සීරුවේ කියනවකො, නිමල් අයියට කතන්දරේ....”

“අම්මට සිරි! එකත් එහෙමද? එහෙනං ඉතිං ලේසි කේස් එකක් නෙවෙයි වගේ!”

තාත්තා සුසිලා ඉහළම බැංකුවකය රස්සාව කළේ. අම්මා සුසිලාට පවුලෙන් උරුම වුණු ඉඩකඩම් ගොඩකි. ඒ පවුල කිසිම අග-හිඟයක් තිබුණු එකකුත් නොවේ. පතරංග ඉඩමක, ඒ කාලේ හැටියට ඉදි කෙරුණු හොඳ නිවසකය සුසිල්ලා හිටියෙත්. තාත්තා සුසිලා දෙවෙනි දුවට මනාලයෙක් හොයාගෙන තිබුණෙත් අර බැංකුවෙන්මය.

“එහෙනං මනුස්සයා නරක කෙනෙක් වෙන්න ඉඩක් නැහැනෙ සුසිලා... වැඩ කරන්නෙත් තාත්තලා එක්කම නම්, තාත්තා එයාව නොදන්නවා වෙන්න බැහැනෙ බං. ඒ මනුස්සයට හොඳ පඩියකුත් හම්බ වෙනවා ඇතිනෙ.... තමුසෙට හරි යන්නෙත් එහෙම කෙනෙක්නෙ. නැද්ද සුසිල්, අක්කට වියදමට බැංකුවක් කඩන්නයි වෙන්නේ අක්කා හිඟන්නෙක්ව බැඳ ගත්තොත්.... පරණ පිනක් සුසිලෝ උඹට කඩා වැටෙන්න  යන්නේ....”

මගේ වාචිකාභිනය හින්දා සුසිලාට හිනාවක් ආවේය.

අජිත් නේද ඔයාගේ හොඳම යාළුවා? (දකුණු කෙළවරේ- අජිත් මල්ලී)

“ඒ වුණාට මට ඌ එපා! උගෙ සල්ලිත් එපා!! ඒ මඟුලත් එපා!!!” ඒ හරියට එද්දී  සුසිලාගේ tone එක කලින් තරම් දරදඬු නැත.

සුසිලා රතු ඇපල් ගෙඩියක් නොවේ; කහ පැපොල් ගෙඩියකුත් නොවේ; කළු කෙල්ලෙකි. මගේ ඇස් පෙනීමේ හැටියට නං කියන්නට තරම් විශේෂ ලස්සනක් නැතත්, අවලස්සන එකියකුත් නොවේ. ප්‍රසන්න පෙනුමකුත්, නිරන්තර හිනාවකුත් සුසිලාව ලස්සන කළ විත්තියත් නොකියා බැරිය!
ඒ සේරටමත් වැඩියෙන් මට මතක සුසිලාගේ අරුංගල්ය. එයා දැම්මේ ජිප්සි වර්ගයේ අරුංගල්ය... එල්ලෙන, ලොකු රවුම් කරාබු!!

“මේ සුසිලො! උඹ මටත් සුදුලූනු පොඩි කරන්නැතිව ඔක්කොම කියන්න නේද ආවේ? ඉතිං, දැන් හරි මාව විශ්වාස නැහැයි කියලා හිතෙනවා නං නොකිව්වට....”
“අනෙ-අනේ බං.... එහෙම අවිශ්වාසයක් නෙවෙයි....මට තේරෙන්නෙ නෑ මොනවා කරන්නද කියලා.... මට හිතෙන්නෙම ගෙදරින් පැනලා යන්න....”

“කාත් එක්කද?”

මං එහෙම ඇහුවේ හේතුවක් ඇතිව නොවේ. එහෙම වුණත් එතකොට කෙල්ලගේ මුහුණ නම් එළිය වැටුණේය; ඇස්දෙක දිලිසෙන්නට ගත්තේය; නාඩි බැලුවා නං, හදවත ගැහෙනා රිද්මයත් වැඩිවී තිබුණු බව කියන්නට තිබිණි.

“සුසිල්, තමුසෙ අක්කගෙ වලිගෙ වුණාට කමක් නෑ. දැන් අපි දෙන්නා වැඩිහිටි කතාවක් කරන්නයි යන්නේ.... ඒවා අහන් ඉඳලා ඔයාටත් නරක වෙන්න දෙන්න බෑ.... ගිහිල්ලා ඔයාගේ යාළුවො දෙන්නව හම්බ වෙනවකො...”
“දෙන්නෙක්? කවුද නිමල් අයියේ දෙන්නා?”
“ඇයි, අජිත් නේද ඔයාගේ හොඳම යාළුවා?”

මට පේන්නේ නම් උඹ මොකද්ද කස්තිරමක් අල්ලන්න ලෑස්ති වෙනවා වගෙයි!

සුසිල් ගැටලුව ප්‍රශ්නයකට නැඟුවේය. “එතකොට අනෙක් කෙනා?”

“ඇයි අපේ ආච්චී!” මම කීවෙමි. සුසිල්-සුසිලා දෙන්නාම අපේ අජිත් මල්ලීටත්, ආච්චීටත් හොඳටම එකතු බව ගෙදර හැමෝම දැනගෙන සිටි දෙයකි.

“අනෙ-අනේ, ඕන්න එහෙනං මං යනවා ආච්චිව බලලා එන්ඩ.” 

මල්ලී එතැනින් ගියාට පස්සේ, මං සුසිලා දිහාවට හැරුණෙමි. “ඉතිං කියපං බං... මට පේන්නේ නම් උඹ මොකද්ද කස්තිරමක් අල්ලන්න ලෑස්ති වෙනවා වගෙයි!”
ආයෙත් අර ඇස් දිලිසිල්ල!

“එහෙම නෙවෙයි දිසානායක... අපේ තාත්ත කියනවා දැන් මාත් කසාද බඳින්න ඕනිලු. මනමාලයෙකුත් හොයාගෙන.... තාත්තා වැඩ කරන තැනම...”
“ඉතිං මොකක්ද එකේ තියෙන වැරැද්ද? උඹ දසසිල් වෙන්න නෙවෙයිනේ ඉන්නේ... එහෙම හිතාගෙන ඉන්නවා නං ආරාමයක් හොයමු!”

“උඹට ඉතිං විහිළු.... ඇත්තමයි, නිමල්. මට අරූව පේන්න බෑ.... ජූතකයා....!”

“කවුද අරූ?”
සුසිලා අරූය කිව්වේ මනමාල බැචාටය. “එහෙනං උඹත් ඌව අඳුරනවා?” මම ඇසුවෙමි.
“දවසක් දෙකක් අපේ ගෙදර ඇවිත් තියෙනවා, අපේ තාත්තත් එක්ක. ඌ ඇවිත් තියෙන්නේ මාව බලාගන්නයි කියලා කියලා දන්නවා නං, එදාමයි මම ඌව පන්නා ගන්නේ.” සුසිලා කියාගෙන ගියාය.

“මිනිහා නාකියෙක්ද?’
“නෑ බං.”
“කැතයිද?”
“මට නං ලස්සන නෑ, දිසානායක.”

මං බාග ඇත්තක් කිව්වේ....

“එහෙම කියන්නේ උඹ රූප සුන්දරියක් කියලා හිතාගෙනද? අනෙ පලයන් බං....” මං බොරුත් නොකියා බාග ඇත්තක් කිව්වේ, ඇයගේ හිත නොරිදෙන තාලෙට- විහිළුවක විලාසයෙනි. 

“මාත් ලස්සන නෑ තමයි බං.... ඒත් මටත් ගැළපෙන්නැත්තං?”

“මේ සුසිලො.... දැන් නං මට පේනවා උඹේ හිත කොහෙද කියලා... කියපං, මම උඹට උදව් කරනවා! කවුද උඹ යාළු වෙලා ඉන්න කොල්ලා?”
සුසිලා ඇගේ පෙම් පලහිලව්ව ගැන මට කිව්වේ එතකොටය.
කොල්ලා ඒ අසලම තිබුණු ෆැක්ටරියක සේවය කරන්නෙකි. (මගේ මතකය හරි නම්, අම්මා සුසිලාගේ කස්ටමර් කෙනෙකි. අම්මා සුසිලා ඒ ෆැක්ටරියේ කිහිප දෙනෙකුටම දිවා-රාත්‍රී කෑම පාර්සල් කිහිපයක් දෙමින් සිටියාය.)

“හරි, දැන් කවුද ඕක දන්නෙ? තාත්තලා දන්නවද?”
“පිස්සුද බං?”
“උඹට ඌව විශ්වාසයිද?” ඒ මගේ ඊළඟ ප්‍රශ්නයයි. සුසිලාගේ උත්තරය කෙළින් එකකි.
“මට නං විශ්වාසයි....”

“ඔච්චර උඹලගෙ ගෙදරට ඇවිත් තියෙන එකේ මට මිනිහව හම්බ වෙලා නැද්ද?”
“එයා හරිම ලජ්ජාකාරයා, නිමල්... කාටවත් මුහුණ දීලා කතා කරන්න ලජ්ජයි.... බයිසිකලේක එන්නෙ..... කෑම එක ගත්ත ගමන් ඉගිල්ලෙනවා.... සුදුයි; උසයි. නළුවෙක් වගේ...”

මෘත දේහය රැගෙන කුරුවිටටත් ගිහින්....

වෙන වෙලාවක වගේ නම් මගෙන් නැඟෙන්නේ මෙහෙම ප්‍රශ්නයකි. ‘උඹ මොනවද ඌට දීලා තියෙන්නේ?’. මට හැඟුණේ කොල්ලා සුසිලාව ‘මෝරා කරගෙන’ සිටිනවා කියලාය. නළුවෙකු තරම් ලස්සන කොල්ලෙක්, අපේ මිතුරිය වැන්නියකට පෙම් කරනවා වෙන්නට පුළුවන්ද?

සුසිලා හිත හොඳ එකියකි. සල්ලිය බාගෙත් යහමින් අතේ ගැවසෙයි.

ඊට අවුරුදු කිහිපයකට කලින් සුසිලලා මහරගම පිළිකා රෝහලට දානයක් දෙන්නට ගිය විටෙක රෝගී තරුණයෙකු හඳුනා ගත්හ. මේ අක්කාත්, මල්ලීත් අම්මට කියා කෑම උයවාගෙන, අඩුපාඩුත් අරගෙන නිතිපතාම වාගේ ඒ රෝගියා බලන්නට ගියහ; මුදල්-හදල්වලින් පවා ආධාර කළහ. කුරුවිට පැත්තේ තරුණයෙකුවූ ඒ රෝගියා, රෝහලේදී මිය ගිය විට (අතින් සියලු වියදම් කොට) මෘත දේහය රැගෙන කුරුවිටටත් ගිහින්, මළගමටත් සහභාගී වූහ! 
හත් දොහේ පින්කමටත්....

ඒ හිත හොඳ දානපතිකම දැනගෙන හිටි කෙනෙකු, සුසිලාව ඉල්ලමක් කරගත්තාවත්ද?

“හරි සුසිලො, දැන් උඹ කොල්ලට කිව්වද තාත්තලාගේ මංගල යෝජනාව ගැන....”
“ඒකනෙ බං. කිව්ව දවසේ ඉඳලා එයා තරහෙන් ඉන්නේ, මාත් එක්ක... එයාටත් හිතා ගන්න බැරිලු කරන්න ඕනි දේ....”
“මොනවා කරන්නත් ඉස්සෙල්ලා මට ඒකව මුණ ගස්සන්න වෙනවා.... කියහං වෙලාවක ඇවිත් මාව මුණ ගැහෙන්න.... එහෙම කරමුද?”

මේ කුමරුවන් දෙදෙනා සියලු ශිල්ප ශාස්ත්‍රයෙහි නිපුන් ව....  

'දඹදිව් තලෙහි බ්‍රහ්මදත්ත නම් රජ්ජුරුකෙනෙකුන් රාජ්‍ය කරන සමයෙහි එක්තරා කෙළඹි ගමක කුමාරවරු දෙදෙනෙක් වාසය කරන්නාහ.
මේ කුමරුවන් දෙදෙනා සියලු ශිල්ප ශාස්ත්‍රයෙහි නිපුන් ව සුදුසු කළ වයසට එලඹෙන්නේ ඔවුනගේ දෙමාපියන්ගේ බලවත් පෙරැත්තය නිසාම සරණ බන්ධනයන්ට ඇතුලත් වීමට සිතා තමන්ට සුදුසු රූප ශ්‍රීයෙන් අගතැන්පත් පංච කල්‍යාණියන් දෙදෙනෙකු සොයා දුන මැනවැයි එක්තරා ධූර්තයෙකුහට වස්තු දී ඉල්ලා සිටියෝය....
එකල කුමාරවරු නම් මෙකල ඩ්‍රැකී හා ලොකු මල්ලී වන මම ම වම්හ. එකල......’

යුවති කිරිල්ලී - දහනවවෙනි කොටස

මුක්කුද අප්පා.... යේක පුංචි අප්පෝ පොලිසියෙන් වාගේ තමා... ඔක්කොම තමා ආනවා...

“පුංචි අප්පෝ දන්නැද්ද, ලොකු අප්පො රාමන්ව යැව්වනෙ, විල්මට්ලගේ ගෙදරට මොකක්ද පණිවිඩයක් කියලා!” 

සිළිඳු මැණිකාගේ පිළිතුරෙන් ධනුෂ්ක අන්ද-මන්ද වූයේය! පණිවිඩය කුමක් දැයි සිළිඳු මැණිකාගෙන් කියැවුණේ නැත. ඇයගෙන් ඒ ගැන හාරා අවුස්සන්නට යාම නුවණට හුරු නොවේ. හරියාකාරව විස්තර දැන ගැන්මට නම් රාමන් එනතුරු බලා සිටිය යුතුය. ධනුෂ්ක නොඉවසිල්ලෙන් බලා සිටියේය. ‘අප්පච්චිට මොනවා හරි ඉව වැටිලාවත්ද?’

‘මිලින්දයා නං මොකුත් කියන්නෙ නෑ... රාමන් වුණත් හිතලා නං අප්පච්චිට කියන එකක් නෑ.... වැරදිලා කියවුණොත් මිසක.... මාලතීත් හොඳටම බයවෙලා ඇති...’ දිගින්-දිගටම හිතූ ධනුෂ්ක රාමන් එන පෙරමඟට ගියේය.

“යේක කෙල්ලට එන්ඩ කියන්ඩ තමා කීවා...යේක ලොක්කු අප්පෝ වෙන මොකුත් තමා කීවේ නේ..” රාමන් නොවලහා පැවසුවේය.

“ඉතිං, උඹ ඔය පණිවිඩේ කීවම මාලතී මොකද කීවේ?”

ධනුෂ්ක ඇසුවේ නොඉවසිල්ලෙනි. නැඟී ආ සිනහව රාමන් ආයාසයෙන් මැඩ ගත්තේය. “මුක්කුද අප්පා.... යේක පුංචි අප්පෝ පොලිසියෙන් වාගේ තමා... ඔක්කොම තමා ආනවා... පය වෙන්ඩෙපා... පය වෙන්ඩෙපා... අප්පෝ! මුක්කුත් වුණේ නේ තමා.... යේ වුණාට කෙල්ලත් ඔන්දට පය තමා වුණා....”

ධනුෂ්කටත් මාලතීටත් බිය වීමට තරම් හේතු තිබෙන බව ඒ වනවිට රාමන් දැන සිටියේ නැත.

********

කණ-කර ආයිත්තම් ඇයගේ ඉසුරුබර බව මොනවට විදහා පෙන්වයි.

වලව්වේ පෝටිකෝවට ඇදී ආ රථය නිතරම එහි පැමිණෙන්නක් නොවේ. ආලින්දයේ කෙළවරක වූ පුටුවේ වාඩිවී සිටි ධනුෂ්ක හිස හරවා බැලුවේ අමුත්තන් හඳුනා ගැනීමේ රිසියෙනි. වත්තේ වැඩක නිරතව හුන් රාමන් දිවැ’විත් රියේ දොර හැර දුන්නේය.

ධනුෂ්ක හීන් සීරුවේ නැඟිට තම කාමරයට වැදුණේය.

වලව්ව තුළ සිට එමින් සිටි කුමාරිහාමිගේ මුහුණ ප්‍රීතියෙන් ඔකඳ වී තිබිණි. රියෙන් බසිමින් සිටියේ ඇත්දළ පැහැති ඔසරියකින් සැරසුණු රුවැති ගැහැනියකි. ඇය මැදි වියේ බව බැලූ බැල්මටම පෙනෙතත් පැහැපත්ය; රූමත්ය. ඈ පැලඳ සිටින කණ-කර ආයිත්තම් ඇයගේ ඉසුරුබර බව මොනවට විදහා පෙන්වයි.

“කොහොමද අක්කෙ? දැන් සනීපයිද?”
කාරයෙන් බැසගත් ගැහැනිය කුමාරිහාමි සමීපයටම ආවාය.

“අනේ! නිල්ගල නංගිලා ආ එක කොච්චර හොඳයිද? වාඩි වෙන්ඩකො මල්ලී, ආය කියනකල් බලා ඉන්නේ... ඉතිං, ඉතිං නංගියේ.... රාමන්, විගැහින් ගිහින් අප්පොට කියාපං, නිල්ගල වලව්වේ අප්පොල ඇවිදින්ය කියලා....”

නිල්ගල අප්පොත් කුමාරිහාමි දෙස සැලකිල්ලෙන් බැලුවේය. “දැන්නං අක්කණ්ඩිට සනීප පාටයි!”

“මට දැන් සනීපයි මල්ලියේ. ගිය සුමානේ ධනුෂ්කත් ආයෙම ලංකාවට ආවනේ.... මට තිබිච්චි අසනීපෙ මයෙ පුතාව දකින්ඩ නැතිවයි හැදුණේ... දැන් ඉතිං මං දන්නවා, මයෙ පුතාගෙ ඉතිරි කටයුතුත් එකලාසයක් කරලා, දරු මුණුබුරොත් බලලා තමා මං මැරෙන්නෙ!”

අනිද්දට තියෙනවා හොඳ පොකුරු යෝගයක්.

“මොනවද අක්කා මේ කියන අවකැපෙන කතා?” නිල්ගල කුමාරිහාමි බාධා කළාය.

“ඔව්වට බය වෙන්ඩ හොඳ නෑ නංගියේ... ආරංචි ඇතිනේ අර විල්මට්ගේ පවුලට වෙච්චි විපත්තිය. එකම දවසෙ.... අම්මයි, අප්පච්චියි, පුතයි තුන්දෙනාම මළේ....” කුමාරිහාමි විස්සෝපයෙන් කීවාය.

“ඒක නේන්නං අක්කෙ... අපිත් පත්තරෙන් කියෙව්වා. ඒ ඉලන්දාරියා ළඟදීම බඳින්නලුනෙ හිටියේ... නේද?”

“නැතිව, ඔය විල්මටුයි, සිසිලියානයි දෙන්නම මෙහෙ වැඩ කළා ඉස්සරෝම. මෙහෙදීම තමා දෙන්නා යාළු වෙලා මඟුල්-තුලා කෙරුණෙත්! පේනවා නේද, ගෙනා හැටියට...”

“මැණිකේ මොනවට ඔය විපත්ති ගැන කතා කරනවද? කොහොමද මස්සිනේ ඉතිං....” දන්තුරේ බණ්ඩාර පිරිස මැදට පැමිණියේ, කුමාරිහාමිගේ කතාව වෙනතකට යොමු කරවමිනි.

“එහෙනං නංගිලා ඩිංගිත්තක් කතා කර-කර ඉන්ඩකො...” කුමාරිහාමි නැඟී සිටින්නට තැත් කළාය.

“මැණිකෙ කලබල වෙන්ඩ ඕනැන්නේ නෑ! මං සිළිඳු මැණිකාට කියෙව්වා තේ මේසයක් අරින්ඩ...” අප්පෝ කුමාරිහාමිට කීවේය. “මං මේ එහා පැත්තේ වළවල් තුන-හතරක් කැප්පෙව්වා මස්සිනේ! අනිද්දට තියෙනවා හොඳ පොකුරු යෝගයක්. ඒක අල්ලලා තැඹිලි පැල ටිකක් ඉන්දවන්නයි හදන්නේ....”

“අපේ දූලගෙ අප්පච්චි ඉතිං ඔය වගේ එව්වා අරින්නේ නැති කෙනෙක් නෙව!” කුමාරිහාමි මිතුරිය දෙසට හැරුණාය.

“ඈ අයියණ්ඩි. ඕවයෙ හැබෑවකුත් තියෙනවද ඇත්තටම?”

පරිසරය ආරක්ෂා කරන්න හරි පිළිවෙලක් මේ රටේ තිබිලා නෑ!

“නංගියේ.... ඔව්වා පුරාණ ඉරිසින්නාන්සේලගෙ කාලෙ ඉඳල හොයාගෙන අත්දැකලා තියෙන දේවල්... ඔය පොකුරු යෝග නැකතක් හරියට අල්ලලා හිටෝපු ගහක කොළවලට වැඩිය ගෙඩි හැදෙනවා!”

නිල්ගල අප්පොට ඔවැනි දේ ගැන විශ්වාසයක් නැතත් ඔහු හූමිටි තිබ්බේය. ඒ දන්තුරේ බණ්ඩාර මස්සිනා සතුටු කරවීමටය.

ජාතියක් වශයෙන්ම අපි මෙවැනි දේ පිළිගන්නට සැදී-පැහැදී සිටින්නෙමු. ශ්‍රී ලාංකිකයෙකු වීම නිසාදෝ මේ ලියන හාදයාත් ඒ වල්ලේමය. එහෙම නමුත්, එව්වා ඕනෑවට වඩා කරේ තියා ගන්නටත් මා සූදානම් නැත. විධිමත්ව- හැකිතාක් අපක්ෂපාතීව යමක් විග්‍රහ කරමින්, කරුණු තේරුම් ගන්නටය; මා නම් කැමති! 

එහෙම කරන්නට නම් හොඳ මතකයක් ඕනෑ වෙයි; තමන් තමන්ටම අවංක වීමකුත් ඕනෑ වෙයි. විග්‍රහ... අවංක.... ඒ ගැන ඇහෙද්දී....

අපේ ජනාධිපතිතුමා කළා යැයි කියවෙන ප්‍රකාශයක් විග්‍රහ කරමින් මුහුණු පොතේ පළ වුණු post එකක් මෙතැනදී උදාහරණයකට අරගත හැකිය. ‘පරිසරය ආරක්ෂා කරන්න හරි පිළිවෙලක් මේ රටේ තිබිලා නෑ’- ගෝඨාභය මහතා කීවේල! ඒ ප්‍රකාශයෙන් කියවෙන්නේ අපේ හිටපු මෑතකාලීන පාලකයන්ගේ කෙරුවාව ගැන නේද? මෙහෙම කියන්නට වන්නේ ඇයිදැයි ඇසිය යුත්තේ තවමත් බලයේ ඉන්නා ගොඩ දෙනෙකුගෙන්මය; ඒවාට ඔවුන්ගෙන් උත්තර ලබාගත යුතුය. අප කරන්නේ ප්‍රශ්න ඇසීම විතරය. උත්තර නැති වුණත් කාරියක් නැතිය. උත්තරයක් දුන්නත් එයින් වැඩක් ගන්නට ඕනෑකමක් නැත.

තව ඒවාත් ටිකක් කියවනවා... ඉස්කෝලේ වැඩ හින්දා වෙලාව අඩුයිනේ!

යුවති කිරිල්ලී පොත පළ කළාට පස්සේ, අඩුම ගණනේ හතර-පස් දෙනෙකුවත් ‘නිමල් දිසානායක’ වැඩ්ඩෙකු විදිහට හිතාගත් විත්තිය පෙනිණි. එයාලා මගෙන් වැඩක් ගන්නටත් හිතා ගත්තෝ වූහ.

“නිමල්, අපේ පුතාටත් හොඳට ලියන්න පුළුවන්. එයා පොත් දෙක තුනකුත් ලියලයි තියෙන්නේ. කියවපු හැමෝම වගේ ගොඩක් අගේ කළත් එක්ක. දැන් එයාට ඕනි පොත අච්චු ගස්සවන ක්‍රමයක් හොයා ගන්න. අපි එන්නං වෙලාවක ඔයාව හම්බ වෙන්න.... ටෙලිෆෝන් එකෙන් ඔය විස්තර ඔක්කොම කතා කරගන්න බැහැනෙ....” මගේ හිතවතෙක් කිව්වේය.

ඊට පස්සේ වෙලාවකුත් යොදාගෙන, දැකුම් මල්ලකුත් අරගෙන පුතණ්ඩියාත් එක්කම මාව හමු වෙන්නට ආවේය.

ඒ දරුවා ලියා තිබුණු පොතේ තැනින් තැන කියවලා බැලුවේ එයාලා ඉදිරිපිටදීමය. මගේ දැනීමේ හැටියට නම්, ඒකෙ සිංහල ඉතාම හොඳය. කියවපු හරියෙන් වැටහුණු දේවල් අළලා ප්‍රශ්නයක් නාහා කොහොමද?
“පුතා කියවන්නේ ෂර්ලොක් හෝම්ස් පොත් විතරයිද?”

“ඔව් අංකල්.... තව ඒවාත් ටිකක් කියවනවා... ඉස්කෝලේ වැඩ හින්දා වෙලාව අඩුයිනේ!”

ෂර්ලොක් හෝම්ස් ඔලුවේ තියාගෙන- අද කාලේ පසුබිම් කරගෙන පොතක් ලියනවා නං ‘සර් ආතර් කොනන් ඩොයිල්’ උන්නැහේ තරමටම නැතත්, ඒ කිට්ටුවට හරි විචක්ෂණ නොවී බැරිය. (මට හිතෙන්නේ එහෙමය.) ඒ පොත්වලටම සීමා නොවී, තවත් රහස් පරීක්ෂක ප්‍රබන්ධත් කියවිය යුතුය. අද්‍යතන යුගයේ අවි-ආයුධ, ඖෂධ-වසවිස විතරක් නොව ගොඩනැඟිලි- නිවාස වගේ දාහක් දේවල් ගැනත් උගත යුතුය.... ටික-ටිකවත්. එහෙම නැති වුණාම ලියන දේවල විශ්වසනීයත්වය බිඳී යයි.

ලියද්දී පාවිච්චි කළ යුතු ක්‍රම සහ විධි ගැනත් යාන්තම් හරි අවබෝධයක් තිබීමත්....

ඊටත් අමතරව ලියද්දී පාවිච්චි කළ යුතු ක්‍රම සහ විධි ගැනත් යාන්තම් හරි අවබෝධයක් තිබීමත් වැදගත්ය. ‘උපාය දන්නෝ අපායේ නොවැටී බේරෙන්නේ’ එහෙමය. එහෙම දැනුමක් නැතිව හරි පොතක් ලිව්වයි කියමුකෝ!

ඔබේ පොත කියවලා ඒ ගැන ‘පැසසුම් දෙන’ උදවියගෙන් දහස් වතාවක් පරෙස්සම් වෙන්නට වෙයි. ජීවිතේට පොතක් කියවලා නැති කෙනෙකු වුණත්, හිතවතෙකුගේ නිර්මාණයකට ‘සහතික’ දෙන්නට ඉඩ තිබේ. විශේෂයන්ම අපේ රටේදී..... ‘නැහැ- බැහැ- එපා- නරකයි’ කියලා ඍජුවම කියන්නට අප මැලිය; නිර්දය විදිහටම ඒවා කියන්නේ ‘අනභිමුඛයේදී විතරය’.

මගේ මිම්මට අනුව ප්‍රශස්ත මට්ටමේ නොතිබුණු ‘කවි පොත’ක්, කතුවරයා හොඳින් හඳුනන- ප්‍රවීන කවියකුගේ පැසසුමක්ද සහිතව මුද්‍රණයෙන් එළි දැක්විණි; ලොකු උත්සවයක්ද සහිතව! අද වෙන තුරුවත් ඒ මාහැඟි කාව්‍ය ග්‍රන්ථය ගැන කිසිම සඳහනක්, විවේචනයක් හෝ කතාවක් එදායින් පස්සේ කෙරුණේ නැති බවය මගේ දැනීම.

මා දන්නා පරිදි නම්; ‘උනහපුලුවාගේ පැටියා ඌට මැණිකක්’ බව නොදැන; නොතකා, අතින් සල්ලි වියදම් කරගෙන පොත් අච්චු ගැසූ ගොඩක් කතුවරුන්ගේ පොත්, ගොඩක්ම ප්‍රයෝජනයට ගන්නේ මීයන්- කාවුන් හා වේයන්ය.

මේ ටික ලිව්වේ සහෘද රසික; ‘බිත්තිය’ බ්ලොග් රචක ‘පැතුම් හේරත්’ පසුගිය කොටසට එවා තිබුණු කමෙන්ටුවක් නිසා උපන්, පහන් සිතිවිල්ලකිනි.... ඉදිරියේදී ලියන්නට යන දෙයකට පෙරවදනක් වශයෙනි.
‘නිදි ඊට පස්සේ පොත් ලිව්වේ නැද්ද ? මම පරණ කතා කියවල නැතිව මේ අහන්නේ....
මේ බ්ලොග් එක පොතක් විදියට දාමු එළියට...’ කියලාය පැතුම් කියා තිබ්බේ. 

සෑහෙන දෙහි තොගයක් යනවා නෙව බොන්නයි, මූණේ කොණ්ඩෙ ගාන්නයි.....

ස්තුතියි පැතුම්. ඊළඟ කොටසේදී පොත් ප්‍රකාශනය ගැන මං දන්න ටිකක් ලියන්නම්කො.

ඉතිං, යමක් නොදන්නා හින්දාම ඒවා බොරු යැයි කියන්නට මං එඩිතර වෙන්නේ නැත. පොකුරු යෝග ගැන මට අත්දැකීම් නැතත්, ඒවා අත්දුටු අය මට හමුවී තියෙයි. දන්තුරේ බණ්ඩාරට මුවාවී මං ලිව්වේ එහෙම කෙනෙකු ගැනය!

“ඔන්න අද මස්සිනාලා යනකොට මම දෙන්නංකො හොඳ ලෙමන් පැලයක්.... අනිද්දාට ඔය නැකත අල්ලලා හිටෝමුකො බලන්ඩ සෙල්ලමට වගේ. එතකොට බැරියැයි, හැබෑ බොරු බලාගන්ඩ ඔය නැකත්වල.”

“දන්තුරේ අයියණ්ඩි ලෙමන් පැලයක් නං දෙන්නේ, අපූරුයි. මම නොකිව්වත් අපේ දුව හිටවයි... ඈ මැණිකේ? ගෙදරට සෑහෙන දෙහි තොගයක් යනවා නෙව දූට බොන්නයි, මූණේ කොණ්ඩෙ ගාන්නයි..... ලෙමන් පඳුරක් නෙවෙයි, තුන-හතරක් වුණත් හිටවන්නයි තියෙන්නේ, ඔය නැකත අල්ලලා.” නිල්ගල අප්පෝ මහ හඬින් සිනාසුණේය.

“බලන්ඩකො අක්කා. මෙයාගේ වැඩේම පූර්ණිමා දූට ඇණුම් පද කියන එක...” නිල්ගල කුමාරිහාමි සැමියාට නොපහන් බැල්මක් හෙළුවාය.

කාමරයේ ඇඳෙහි වැතිර සිටි ධනුෂ්ක ඒ නම ඇසෙත්ම තිගැස්සී ගියේය.

“පූර්ණිමා!”

********

සමහර විපත් අතරින්ම සැපතක්ද මතුවී එන බව අසා තිබුණත් මාලතී මෙතෙක් ඒ බවක් අත්විඳ තිබුණේ නැත. මාපිය- සොයුරු සැමගේ අභාවයට පසුව, චන්ද්‍රා තම නිවසෙහි නැවතීමට පැමිණීම මාලතීගේ අමන්දානන්දයට හේතු විය.

ඔය වාටියක් මැහුවට, සරමක් මූට්ටු කළාට ඇතියැ? එච්චර තමා මං දන්න මැහිල්ල.

චන්ද්‍රා ඕනෑම අයෙකු හා ලෙහෙසියෙන්ම කුළුපග වන, හැම ආකාරයේම කටයුතුවලදී කාගේත් සිත් දිනාගන්නා ආකාරයේ එකියක වූවාය. එබැවින් ඇගේ සමාගමය කිරි අම්මාටත්, මාලතීටත් සහනයක්ම විණි.

නිවසෙහි සිටියදී චන්ද්‍රා අසල්වාසීන්ගේ ඉල්ලීම මත, ඔවුන්ගේ ඇඳුම් මසා දීමට පුරුදු වී සිටියාය. එය දිගටම කරගෙන යාමට ඇය අදහස් නොකළත්, සුපුරුදු උදවිය ඇයව සොයා මාලතීගේ නිවසට ආවෝය.
වික්‍රමගේ වියෝගයත්, විවාහය පිළිබඳ වූ සියලුම මිහිරි හැඟුම් -සිහින බිඳී යාමත් නිසා තැවෙන සිතට, කාර්ය බහුලත්වය දිව ඔසුවක් විය හැකි බව චන්ද්‍රාට වැටහී තිබිණි.

“මාලතී, උඹටත් මැෂිමක් තියෙනවනෙ. මගේ මැෂිමත් මෙහාටම ගෙනත් දාගනිමු. අපිට පුළුවන් ඔය එක-එක්කෙනාගේ ඇඳුම් මහල දීලා කීයක් හරි හොයා ගන්ඩ.... මහලා සාප්පුවලට දාන්ඩත් පුළුවන්... නිකං ඉන්නකොට තමයි බං, සේරම බහුබූත ඔළුවට එන්නේ....”

“අනේ චන්ද්‍රක්කා, ඔය වාටියක් මැහුවට, සරමක් මූට්ටු කළාට ඇතියැ? එච්චර තමා මං දන්න මැහිල්ල. ඔයා මගෙ මැෂිමෙන් මහන්ඩ. මොකෝ, ඕක ගෙවෙනවයැ. මට පුළුවන් ගෙදර වැඩ ටික කරන්ඩ!” තමාගේ නොහැකියාව දැනගෙන සිටි මාලතී පසු බැස්සාය.

“ඒ දන්න තරම ඇති බං. මට පුළුවන් උඹට ඉතිරි හරිය කියල දෙන්ඩත්..” මාලතීව කොටු කර ගැනීම චන්ද්‍රාට අසීරු දෙයක් නොවිණි.

“චන්ද්‍රා දූ කියන එකත් ඇත්තයි දුවේ. ඔය උයන-පිහන ඒවයින් වැඩි හරියක් මටත් කළෑකි. ඔහොම දෑතේ වැඩක් කරමින්ම තමා ඉගෙනගන්ඩ ලේසිත්. ළමිස්සියෙකුට ඔය වගේ සීග්ගර කර්මාන්තයක් ඉගෙන ගන්නා එක කවදාක්කත් නරකට හිටින්නේ නෑ නෙව...”

අපෙ අම්මා රෑ නිඳි මරාගෙන මලු-පැදුරු වියලා... පොළොවත් එක්ක නැහිලා..

එහෙත් කිරි අම්මා ලවා නිවසෙහි කිසිදු කාර්යයක් කරවා ගැනීමට යුවතියන් දෙදෙනාගෙන් එකියකවත් කැමති වූයේ නැත.

චන්ද්‍රාගේ මහන මැෂිම මාලතීගේ නිවසට රැගෙන ඒමට ගිය අවස්ථාවේ නම්, කුසුමාවතී කෝප වූවාය.
“මේවත් අරන් යන්ඩ හදන්නේ, උඹ දිගටම එහාට වෙලා ඉන්ඩද කල්පනාව?”

“අපෙ අම්මා බොරුවට බය වෙනවනේ... පාත්තරේ වතුරෙ කිඹුලෝ නෑ අපෙ අම්මා! මං ලැහැස්ති වෙන්නේ දැන් තියාම කීයක්වත් එකතු කර ගන්ඩ, දෑවැද්දට.... වික්‍රමට දෑවැද්ද ඕනෑ වුණේ නැතිවට, ආයෙ එන ණයකාරයෙක් නොඉල්ලාවිය.... ඊටත් දැන් ඉතිං මං කාලකන්නි එකියක්ය කියල හංවඩු ගැහිලා තියෙන එකේ, කීයක්වත් වැඩිය තියෙන එක කොහොමත් හොඳයි!”

කුසුමාවතී ඒ තර්කය බිඳින්නට වෙහෙස නොවූවාය. චන්ද්‍රා මැෂිම මාලතීගේ නිවසට රැගෙන ආවාය.

“මේ බලපං! උඹලගෙ අම්මා වික්‍රමගේ මංගල්ලෙට ගන්ඩ එකතු කරලා තිබ්බ රුපියල් හාරදාස් හත්සීයම මගෙ පොතේ දාලා තියෙනවා. වික්‍රම මට ඒක දුන්නා අරන් තියන්ඩ.”

චන්ද්‍රාගේ අතෙහි වූයේ ඉතිරි කිරීමේ බැංකු පොතකි. මාලතී ඒ දෙස බැලුවත් හිත ඈතකට පාවී ගොසිනි.

එදා රාත්‍රියේ මවගේ මුහුණෙහි මතුව තිබුණු සාඩම්බර සිනහව මාලතීට කෙසේවත් අමතක නොවන්නකි. “අනේ අක්කා, අපෙ අම්මා රෑ නිඳි මරාගෙන මලු-පැදුරු වියලා... පොළොවත් එක්ක නැහිලා- එළෝලු හිටෝල අපි වෙනුවෙන් එකතු කරපුවා.... එහෙමට පෙරුම් පුරාගෙන ඉඳලත් අන්තිමට වෙච්චි දේ!” මාලතී හීල්ලුවාය.

“මට තේරෙනවා බං... උඹට වගේම තමා. මටත් දුකයි... හැබැයි නංගියේ, අඬ-අඬා ඉන්න එක නෙවෙයි ඒ අම්මට කරන්ඩ පුළුවන් උපහාරේ! ඒ අම්මගෙම දූ බව පෙන්නලා දහිරිය අරං, කාටවත් බරක් නොවී ඉන්න එකයි කරන්ඩ ඕනෑ! තේරුණද? මෙහෙ බලපං.... මේ සල්ලි මට අයිති නෑ හරි නං......”

නාකද වලව්වට ගිහිල්ලා අප්පොවත් හම්බ වෙලා ආවොත්?

“අනේ අක්කා. කවුද ඔව්වා ඉල්ලුවේ?”

“මම කිව්වෙ නැහැනෙ උඹ ඉල්ලුවාය කියලා. මම කරන්ඩ යන්නේ මේ සල්ලිවලින් රෙදි ටිකක් ගෙනල්ලා.... ගවුම් ටිකක් මහන්ඩ ගන්නයි.... කොයි ලෝකෙ ඉඳගෙන හරි සිසිලි නැන්දලත් අපිට ආසිරිවාද කරයි!”

කිරි අම්මා චන්ද්‍රාගේ කතාව අනුමත කළේ කඳුළක් පිස දමමිනි. දැඩි සිතැති ගැහැනියක වූ ඇය, එළැඹි විපත්තිවලට මුහුණ දී තවත් පන්නරය ලබා ඇත්තාක් සේය.
‘සිසිලි නැන්දා මළාට පස්සේ කිරි අම්මා තවත් ටිකක් ඇට්ටර වෙලා වගෙ.’ චන්ද්‍රා සිතුවාය.

“දුවේ, ඔව්වට අත තියන්ඩ කලින්, නාකද වලව්වට ගිහිල්ලා අප්පොවත් හම්බ වෙලා ආවොත්? පණිවිඩේකුත් එව්ව එකේ නොගිහිල්ල හොඳ නැහැ නෙව...”

“හෙට උදේට අපෙ අප්පච්චි එනවයි කිව්වා කිරි අම්මේ!”

“ආං හොඳා! මුදලිහාමිත් එක්කම වලව්වට ගිහිං එන එක කොහොමටත් හොඳයි!”

17 

“ගනිං ළමයා...”

දන්තුරේ බණ්ඩාර කීවේය. මාලතී පසුබෑවාය.

“අරගනිං දුවේ! අප්පෝ හිතේ කැමැත්තෙන් දෙන එකනෙ....” මුදලිහාමි මාලතීව පෙරට තල්ලු කළේය.

එන දේකට මූණ දෙනවා... මේ වෙච්ච දේවල්වල හැටියට, තව මොනවද...

දන්තුරේ බණ්ඩාර, රාමන් අතේ එවූ පණිවිඩය කඩි ගුලකට දැමූ උණු අළු පිඬක් වැන්න. එයින් මාලතී ඇතුළු සියල්ලෝම කලබලයට පත් වූහ. වලව්වට ඇයව කැඳවන හේතුව නොදත් ඔවුහු නා-නා අදහස් පළ කළහ.

“උඹලා ගැන අප්පොට මොකුත් ආරංචි වෙලාවත්ද මංදා....” චන්ද්‍රා රහසින් මාලතීට කීවාය.

එවැනිම සැකයක් සිතේ තිබුණත් මාලතී බියපත් වූයේ නැත. “එන දේකට මූණ දෙනවා... මේ වෙච්ච දේවල්වල හැටියට, තව මොනවද අපට වෙන්ඩ ඉතිරි වෙලා තියෙන්නෙ, අක්කා...”

මුදලිහාමිත්, මාලතීත් අප්පොගෙන් සුහද පිළිගැනීමක් බලාපොරොත්තු නොවූහ. එහෙත් අප්පෝ මාලතී දෙස බැලුවේත් කරුණාන්විත ලෙසකිනි. ඔහු මුදල් නෝට්ටු කිහිපයක් දිගු කළ විට මාලතී මෙන්ම මුදලිහාමිත් අතිශයින්ම පුදුම වූහ.

“උඹලගෙ අම්මයි අප්පච්චියි හුඟ කාලයක් වලව්වේ වැඩ කළා... උන්දැලා දෙන්නම බොහොම හොඳ අය; ගුණ යහපත් අය... ඔහොම තමයි ළමයෝ! හොඳ අයට ආවිස අඩුයිලුනේ... අපෙත් යුතුකමක් උඹලා ගැන හොයල බලන එක.... මේං මේකත් තුන්මාසේ දානෙට ගනිල්ලා, ඕනි කරන දෙයක් ගන්ඩ පුළුවනි නෙව!”

දන්තුරේ බණ්ඩාර අප්පෝ මාලතී සිතාගෙන සිටි ආකාරයේ රකුසෙකු නොවෙන වග ඇය වටහා ගත්තාය. ඔහු රළු ගතිගුණ ඇත්තෙකු වුවද, කරුණාවන්ත බවක්ද නැතුවා නොවේ.

“ඉඳා, මේකෙන් අටපිරිකරක් කාරිය අරගෙන අම්මලට පිං දෙන්න හොඳ ඉහළින් තුං මාසේ කටයුතු කරපල්ලා...” මාලතී පැකිළෙමින් මුදල් අතට ගත්තාය. දණ ගසා වඳින ඇයට අප්පෝ ආසිරි පැතීය.

ඇයට පෙනෙනසේ කාමරයෙන් එළියට එන්නට සිතුණත්...

බරාඳයට යාබද කාමරය තුළට වී, ධනුෂ්ක එළියේ සිදු වෙනදේ හොඳහැටි අසා- දැනගත්තේය. ඔහු මාලතීව දුටුවේ යාන්තමිනි; ඒත් දොර රෙද්ද අතරිනි.

ඇයට පෙනෙනසේ කාමරයෙන් එළියට එන්නට සිතුණත් ඔහු එසේ කළේ නැත.

‘මාව දැක්ක ගමන්ම කලබල වුණොත්.... අප්පච්චිත් බලයි මොකද කියලා...’ අනපේක්ෂිත මොහොතක තමාව දැක ගැන්මට සැලැස්වීමෙන් ඇයව කලබලයකට පත් කරවීමට ඔහු බිය වූයේය...