තිස් එකේදී... -විසිඑක්වෙනි කොටස

“... අහනවද මැඩම්.” බනාසේ නෝනා එතෙක් මොකුත් නොකීවාට පසුබැස්සේ අපේ අම්මා නොවේ.

“ලීලා, ලීලා...” ඒ වයෝවෘද්ධ ගැහැනිය තරවටු බැල්මකින් අපේ අම්මා දිහා බලලා, ඊළඟ විනාඩියේ වත පුරා විහිදුණු හිනාවකින් මුව සරසා ගත්තාය. “මම මොකටද ලීලා ඒක අහන්නේ... ඕක අහල බලන්නයි කියලා, උඹ අපේ ලොකු බේටාටත් තව ටිකකින් කියනවා නේද?”  බනාසේ මැඩම් දඟ ලීලාවෙන් ඒ ටික කිව්වේ හින්දි නිළියක් වගේ රඟමිනි.

ඕනෑම කෙනෙකුගේ කියුම්- කෙරුම්- හැසිරීම් දෙස විමසිල්ලෙන් බලනවා නම් එයාගේ චර්යාව තේරුම් ගැනිල්ල අමාරු දෙයක් නොවේ. බනාසේ මැඩම් ඒ ටික දන්නවා වගෙය.

අපි අතරින් බොහොම ටික දෙනෙකුට විතරයි ඒ සේවය කරන්න පුලුවන්...

බනාසේ නෝනා කියූ විදිහටමය, කරුණු සිදු වී තුබුණෙත්. මට ඒ විත්තිය කිව්වේ අපේ අම්මාමය. ඒ බස් එකේ එද්දීය.

“රංජි. බනාසේ මහත්තයාත් ලොකු පුතා එක්ක ඔයා ගැන හොඳ කියල තියෙනවා වගේ!”
“කොහොමද අම්ම හරියටම දන්නේ?”
“ලොකු පුතා හිනා වෙච්ච විදිහ හොඳයි. අනෙක රංජි, එයාලට ඔයාව හිතට ඇල්ලුවේ නැත්තං ඔයාට දිගටම එන්න කියල කියයිද- මම නැති දවස් තුනට.”

සුමානෙකට දවස් තුනක් මට බනාසේ නිවසට යන්නට වුණේ, ආන්න ඒ විදිහටය. ගෙවීමක් කෙරෙන බව කිව්වත්, ඇත්තෙන්ම ඒ රාජකාරිය මට ඒ තරම් ප්‍රසන්න එකක් නොවිණි.

‘පඩියට කළත් ලෙඩෙකුට සත්කාර කරන එක පිනක් නිමල්. සල්ලිවලට උනත් ඒ දේ කරන්න ලොකු හදවතක් තියෙන්න ඕන. අපි අතරින් බොහොම ටික දෙනෙකුට විතරයි ඒ සේවය කරන්න පුලුවන්...’ කියලා පසුගිය post එකට දිග comment එකක් එවමින් චමින්ද දිසානායක හිතවතා කියා තිබිණි. එහෙම පින්සාර කමෙන්ටුවක් කල් ඇතිවම ලැබී තිබියදී වුණත්, එදා මට හිතුණු දේවල් වැසැංගීමට නොසිතෙයි.

ඒත් එක්කම ගිලානෝපස්ථානය ගැන යහමින් සමාජගතවී තිබෙන මතයක් පිළිබඳවත් මට සිහි වෙයි. ඒ ගැන විස්තර දැනගනු රිසි අයටය, මේ ඔත්තුව!     

දුගඳ හමන මළ මුත්‍රාවලින් වැකුණු ඇඳ ඇතිරිල්ලක් මත අසරණව වැතිරී හිඳින බනාසේ මහතා දුටු මනතින් මට නම් ඇති වුණේ පොඩි පටු පිළිකුලක් නොවේ!
‘අම්මත් එක්ක ආව දවස්වල මට මෙච්චර අපුලක් නොදැනුණු එකනෙ පුදුමෙ... හරි නේන්නං! මං හිටියේ ඈතින්නෙ... දැනූත් එහෙම කරන්නයැ. ඔන්න වැඩේ කරන්න බාර ගත්ත නං පුතෝ කරන එකයි තියෙන්නේ... අම්මව දෙනවයි කියලා කිව්වා නං තාත්තව ගස් බැඳලා හරි දෙන්නනෙ තියෙන්නේ...’ එහෙම කරන්නට මට ඉගැන්නුවේ අපේ තාත්තාමය!

මට මෙවන් පිළිකුල් සහගත තත්ත්වයකට මුහුණ දෙන්නට වෙන බව ඒ ගෙදර ඇත්තනුත් දැනගෙන හිටියා විය යුතුය. මං එහාට යන විටත් බනාසේලා මා එනතුරු බලා සිටියහ. ඒ කිව්වේ බනාසේ ලොකු පුතාත්, මැඩමුත්.
“මා, let Nimal finish his breakfast first. එන්ජෝයි යුවර් බ්‍රෙක්ෆස්ට් නිමල්... ඊට පස්සේ උඹට පුළුවන් ඩියුටිය පටන් ගන්න.” ලොකු පුතා කිව්වේය.

ඇත්තෙන්ම, ඒ ක්‍රමය මගේ වාසියට හිටියේය.

බනාසේ මහතාව පිරිසුදු කළායින් පස්සේ එදා දහවල් ආහාරයක් ගන්නට මට නොසිතිණි; මට දැනෙමින් තිබ්බේ පුදුමාකාර අපුලකි. මුව වැස්මක් බැඳගෙන; රබර් අත්වැසුම් (ග්ලවුස්) දමාගෙන ඒ පිරිසුදු කිරීම් කළත් මදි විත්තියකි, මට දැනුණේ.

පළමු Microwave උදුන අඩි හයක් උස, රාත්තල් 750ක් බර දැවැන්තයෙක් වුණේල. දෙවෙනි ලෝක යුද්ධයෙන් පස්සේ ඒක පුංචි වී; හැන්ඩි වී ගෙවල්වලට ආවේලු.  (1970 දැන්වීමක foto එකකි.)

‘අනේ! මට මෙහෙම නං ඉස්පිරිතාලවල වැඩ කරන අයට, කැළිකසල අයින් කරන අයට කොහොම දැනෙනවා ඇද්ද දෙයියනේ?

කොතරම් අසීරු වුණත් යම් තත්ත්වයකට මුහුණ දෙන්නට පටන්ගත් විට අපි එයට හුරු වෙන්නෙමු. ඒ මනුෂ්‍ය ස්වභාවය විය යුතුය. මට නං වුණේ ඒකය.

මේ අප්‍රසන්න තත්ත්වය ඇති වෙන බව බනාසේලා හොඳින්ම දැන සිටි බවයි, මට පසුව හොඳටම තහවුරු වුණේ.
මං උදේ එහාට යනකොටත් බනාසේ මැඩම් මට කෑමට දෙයක් සූදානම් කරන්නට පටන් ගෙනය. එහෙම සූදානං කරනවා කිව්වාට ඒවා, කලින් දවසේ හදලා- ඉතුරු වී තිබෙන හොදි- මාළුපිනිය. පෙරදා රාත්‍රියේ ශීතකරණයේ තැබෙන ඒවා, උදෙන් එළියට ගෙන තැබෙයි.

එහෙම ඉතිරි වී තිබෙන ව්‍යංජන වුණත් හතර-පස් දෙනෙකුට සෑහෙයි. (ඒ බව දැකීමෙන් මගේ හිතට ආවේ අදහස් දෙකකි. පළමුවැන්න බනාසේලාගේ ඉසුරුමත් බවයි. දෙවැන්න එංගලන්තයේ සාමාන්‍ය කෑම බීම වර්ග මිලෙන් අඩු බවයි.)

මගේ පිට කබාය ගලවා එල්ලන්නටත් කලින් මැඩම් ඒ වෑංජන මයික්‍රෝවේව් උදුනෙන් රත් කරන්නට පටන් ගනී.

(ලෝකේ වෙනස් වෙලා තියෙන හැටි.
අවුරුදු අසූවකට කලින් මයික්‍රෝවේව් ovens තිබ්බේ නැත. ඊට පස්සේ හැදුණු පළමු Microwave උදුන අඩි හයක් උස, රාත්තල් 750ක් බර දැවැන්තයෙක් වුණේල. දෙවෙනි ලෝක යුද්ධයෙන් පස්සේ ඒක පුංචි වී; හැන්ඩි වී ගෙවල්වලට ආවේලු. 1985 විතර එංගලන්තයේ හැම ගෙදරකම තිබුණු මයික්‍රෝවේව් අවන් එක ලංකාවේ සාමාන්‍ය ගෙවල් බහුතරයකට තවමත් රිංගලා නැත.)

මුලින්ම මං හිතුවේ ඇය එසේ ‘මගේ උදේ ආහාරය කඩිනම් කරන්නේ’ ආගන්තුක සත්කාරයට ඇති ලැදියාව නිසා කියලයි. ‘මං වගේ ගොන් ගහක්.’ සති කීපයකට පස්සේ දවසකය හැබෑම තත්ත්වය මා දැන ගත්තේ; එයාම ඇත්ත කිව්වාට පස්සේ.

“මැඩම්, Thanks a lot for your kindness. මම එනකොටම ඔයා මං ගැන වොරි වෙනවා...” උදයක මං කිව්වේ ඒ මාතාව ගැන කරුණාවෙන්. ඒක ඇහිච්ච ගමන් බනාසේ මැඩම් ඔළුව උස්සල මගේ දිහාව බැලුවා. ඒ ඇස් දෙකේම පිටාර ගලන්නට කිට්ටු කඳුළු...

නැත්තං පාන් හරි Crumpets හරි එක්කය. එහේ හැම Super Market එකකම කලින් පිසූ එවැනි කෑම වර්ග...

“බේටා, මේ ටිකේම මට උඹලගෙ අම්මා එක්ක නිදහසේ කතා කරන්න බැරි වුණා. Me sad! ඒක හරියට දවස් ගණනාවක් මොකුත් නොකා බඩගින්නේ හිටියා වගේ. මම කොච්චර දුකෙන්ද ඉන්නේ කියල දන්නෙ ලීලා විතරයි...” ඒ මාතාව microwave oven එක off කරලා මගෙ ඉස්සරහින්ම වාඩි වුණා. දිග කතාවකට මුල පුරණ විත්තියයි මට පෙනුණේ.

“හොඳ වෙලාවට අපේ ගෙදර සේරම අද function එකකට ගිහිං... මට බය නැතිවම කතා කළ හැකි. අපි කවදාවත් හිතුවෙ නෑ දරුවෝ, අපිට මෙහෙම දෙයක් වේවිය කියලා. අපි එංගලන්තෙට ආවට පස්සේ බනාසේ මහත්තයා හම්බ කළා- කළා- කළා. ඒ සල්ලිවලින් අපි ළමයින්ට පුළුවන් තරම් ඉගැන්නුවා; සැප දුන්නා. සල්ලිවලට ගන්න පුළුවන් හැම දේම අපි එයාලට අරං දුන්නා.
හැබැයි, පවුලක් කියන්නේ මොකක්ද කියලා හ..රි..ය..ට..ම අපේ ළමයින්ට කියල දෙන්න අපිට බැරි වුණා. දැන් අපේ දරුවොත් සේරම දේවල් සල්ලිවලටයි අපට අරං දෙන්න හදන්නේ...”

ඇය කියන්නේ මොනවාදැයි මට මුලින්ම වැටහුණේ නැත.

“... මෙච්චර දවසක් වුණා. උඹ එක දවසක්වත් දැක්කද අපේ ළමයි හරි එයාලගේ පවුල්වල අය හරි අපේ මහත්තයාගේ කාමරේට යනවා. අපෙ ලොකු පුතා විතරයි කලාතුරකින් හරි එහාට ගියත් යන්නෙ. ඒක කරන්නෙත් කාමරේ දොරකඩ ඉඳගෙන ‘මොනවද ඕනි’ කියල තාත්තගෙන් අහන්න.
මමය කියල මොනව කරන්නද දරුවෝ? මාත් ලෙඩා. හැමදාම එයා ළඟට ගියාම මට දුකේ බෑ.
මට පුළුවනිද එයාව උස්සන්න... wheel chair එකට ගන්න... ඉතිං මම ඉවසිල්ලක් නැතිව ඉන්නවා උඹ හරි ලීලා හරි එනකල්. ඒ හින්දයි ළමයෝ, මම උඹලගේ උදේ කෑම ටික ඉක්මනට හරි ගස්සල දෙන්නේ. එතකොට උඹලා හරි, ඉක්මනට එයාව හෝදලා අලුත් ඇඳුම් අන්දවනවනේ...”

මට තවමත් පුදුමය. අප එකිනෙකාගේ ජීවන වියමන් මෙලෙස විවිධාකාරයෙන් ගෙත්තම් කරන්නේ කවුරුන් හෝ කෙනෙක්ද? එහෙමත් නැතිනම් බලවේගයක්ද?

ඉතිං, බනාසේ මැඩම් රත් කළ වෑංජන පාවිච්චියට ගැනෙන්නේ චපාති එක්කලාය; එහෙමත් නැතිනම් රොටි වැනි දෙයක් එක්කය. නැත්තං පාන් හරි Crumpets හරි එක්කය. එහේ හැම Super Market එකකම කලින් පිසූ එවැනි කෑම වර්ග packet කරලා තියෙයි. Packing කඩලා අරගෙන රත් කර ගන්නට විතරකි, තියෙන්නේ.
එහෙම වුණත් බනාසේ මැඩම් ඒවාම පාවිච්චියට ගන්නෙත් නැත. මට දැනුණු විදිහට ඒ අංගනාවත් මං වහන්සේ වගේම කෑම හැදීමෙන් සංතෝස වෙන ජාතියේය.

එහෙමවත් එයාට උදව්වක් වෙන්න ඕනිනේ...

“මේ හලෝ නිදි. අදත් නංගිල ගෙදර ගෙනියන්න කෑම හදන්න යන්නෙ තවමත් ඔහෙගෙ අත හරියටම හරි ගිහිල්ල නැහැ නේද...” පෙරේදා දහවල් මහරගමට පැමිණි ගමන්, අපේ ගෙදරටත් ගොඩ වැදුණු නමී මගෙන් ඇහුවේය. “... නෙවිලුත් අද එන්න බැහැ කිව්ව නං කොහොමද නිදි කොට්ටාවේ යන්නෙ?”

“අතට ඕනි විදිහට ජීවත් වෙලා බෑ නමී! මොනවා හරි ලේසි කෑමක් හදනවා. මානෙල්ට අම්මලාගේ වැඩ අස්සේ ඔය එකේක ජාති හදන්න වෙලාවක් නැහැනේ. වෙනසකටත් එක්ක මං යනකොට මොනවා හරි හදන් යන්නෙ ඒකයි. එහෙමවත් එයාට උදව්වක් වෙන්න ඕනිනේ... ඒ වැඩ හින්දා මේ දවස්වල blog එක ලියන්න හම්බ වෙන වෙලාව තමයි අඩු වෙන්නෙ...”
“ඒකනෙ! මොනව හරි තියෙනවද නිදි, මටත් කරල දෙන්න පුළුවන්?” නමී ඇහුවේ නිකංම නොවේ. කලින් දෙවතාවක්ම පොල් ගාල දීලා පුරුදු හින්දාය.

(ඒ අයස්මන්තලා එන දවස්වලදීය. ගිය අවුරුද්දේ පාද යාත්‍රාවේ යද්දී අහම්බෙන් අපේ නඩයට set වූ නමීත් දැන් එයාලගේ හිතවතෙකු වී; ඒ group එකේ නිත්‍ය සාමාජිකයෙකුත් වී සිටියි. ඒ කට්ටිය set වෙනකොට දැන් එයාලා නමීටත් ආරාධනය කරති. ගවීන් එංගලන්තයට සංක්‍රමණය වුණු බැවින්, නමීගෙන් ඒ අඩුවත් සපිරෙයි.)

එයාලාට පොල් සම්බෝල ඕනිමය. එහෙම සෙටමෝල් වෙන දවසට නෙවිලුත්- නමීත් ටිකක් කලින් ඇවිත් කන-බොන දෙයක් හදන්නට මට උදව් දෙති. නෙවිල්ය මස්- මාළු- එළවලු කපන්නේ. නමී පොල් ගායි.

“නෑ නමී. ඇහුවටත් ස්තුතියි. මම තවම හදන දෙයක් හිතුවෙ නෑ!”

නමී ගෙදර ගියාට පස්සේ මගේ හිතට ආවේ පෑන් කේක්ය! මසාලා තෝසේය!!

ලංකාවේ අපට නම් පෑන් කේක් කියන්නේ මැදට පැණිපොල් දැමූ කැවිල්ලයි. එයින් රොටියත්, මසාල තෝසේ එකේ කරියත් දෙකය, මං එකතු කළේ.
කරිය හැදුවේ තම්බාගත් හිඟුරල අලත්, කැරට්- ගෝවා හා පෙති කපා බැදගත් සොසේජසුත් මිශ්‍ර කරමිනි. වෙනසකට කළේ, ඒ කරිය තෙම්පරාදු කරද්දී තලාගත් සූදුරු ඇට ටිකක් යහමින් එකතු කිරීමය.
ඒ ඉන්දියානු රසයක් දුන් මසාලා පෑන් කේක් අපේ අම්මාටත්, මානෙල්ලටත් අල්ලලා ගිහිංය. ඒ විත්තිය ‘නිදිගෙ පංච තන්තරේ’ හිතාදර පාඨක ඔබටත් කියන්නේ පොඩි ආඩම්බරයකුත් එක්කය; කැමති නම් අත්හදා බලන්නයි ආරාධනයකුත් කරන්නටය.

ඒ පුරාණයේ හොඳම කොටස ආවේ, හොඳටම රෑ බෝවී ආපහු එන්නට හදද්දීය. Pick Me එකක් හොයා ගන්නට නැත. ආයෙත් තෙල් නැති වෙලාය. රෝසිත්, ගාමිණීත් පැය බාගයක් විතර අරයාට- මෙයාට කතා කරලය; three වීලරයක් හොයා ගත්තේ!

දයාවන්ත චමින්ද දිසානායක සහෘදයා කියා තිබුණු ‘ලොකු හදවතක්’...

ඒ තවමත් විධිමත්; විශ්වාසදායී පොදු ගමනාගමන සේවයක් නැති අවිධිමත් ලංකාවේ වර්තමාන තත්ත්වයයි.

ඉතා ක්‍රමවත්- කාර්යක්ෂම පොදු බස් රථ සේවාවක් නිරතුරුව ක්‍රියාත්මක වුණු එංගලන්තයේදී අපට බනාසේ ගෙදරට යන ගමනට පැය දෙකක් විතර ගත වුණැයි, කලින් කොටසකදී මම ඔබට කියුවෙමි. ‘තිස් එකේදී... -දහනවවෙනි කොටස’ට comment එකක් එවමින් Anonymous මහත්මයෙකු මෙසේ විමසා තිබිණි.

‘Nidi, 2 hours by bus from Hounslow is probably the other end of London lol dare I ask where exactly were you commuting to work???’ ඒ මහත්මා ලන්ඩනය ගැන හොඳින්ම දන්නා කෙනෙකු යැයි මට හැඟුණු නිසාමය, මා මේ පිළිතුර දුන්නේ.
‘ලන්ඩන්වල අනිත් කොනේ වෙන්න ඇති. පැය දෙකේ වෙලාව නං මට හොඳටම මතකයි- ඩැඩාගේ ලොකුම තර්කයත් වුණේ ඒක. පැය හතරක් ට්‍රැවල් කරලා- පැය හත-අටක් වැඩ කරලා ලැබෙන ගතමනාව මදිය කීම.

අනේ මහත්තයෝ, ඒ කොහෙද කියලා අහගන්න දැන් අපේ අම්මට කල්පනාව නෑ. එහෙ ගිය තැන්වලින් මගෙ මතකයේ තියෙන්නේ South Hall විතරයි, වැඩිම කාලයක් ආව-ගියේ එහාට නිසා.’

එහෙම කාලයක් ගත කරලා හරි, එහාට යන්නට මට හිතුණේ එදා බනාසේ මැඩම්ගේ කතාවෙන් පස්සේය;
දයාවන්ත චමින්ද දිසානායක සහෘදයා කියා තිබුණු ‘ලොකු හදවතක්’ මගේ උරස් කුහරයේ ස්ථාපනය වෙන්නට ඇත්තේත් ඊට පස්සේ වෙන්නැති.
බනාසේ නෝනට නං එතකොටත් ලොකු හදවතක් තිබුණු බව ටික දවසකින්ම මට තේරුම් ගියේය; ඒ මව්වත් අංගනාව, ඒ ගෙදර හැදෙන; එහාට ලැබෙන ඕනෑම විශේෂ කෑමකින් කොටසක් වෙනම පරෙස්සම් කර තියාගෙන, මට දෙන්නට පුරුදු වුණු බැවිනි, මට එහෙම හිතෙන්නේ.

“අනේ ඔව් රංජි. බනාසේ මැඩම්ට තව තව හරි යන්න ඕනේ. ඔයා දන්නවද? ඒ මනුස්සයා ලොකු පුතාට හොරෙන්, හිටි ගමන් පවුම් විස්සක් විසිපහක් විතර මට දෙනවා. එයා ලෝබත් නෑ, ගෙදර අනිත් අය වගේ. වැඩේ කියන්නේ, ඒ ගෙදර ඒ මනුස්සයා දෙකේ කොළේට වැටිලා ඉන්න එක.”
බනාසේ නෝනගේ හැටි ගැන අපේ අම්මාට කිව්වම- අම්මාත් මට කිව්වාය.

... ලෝකයේ විශාලම උද්භිද උද්‍යානයද, ලන්ඩනයේ වඩාත් ජනප්‍රිය ආකර්ෂණීය අංගයක්ද වෙයි.   

“Cecil, it’s worth නිමල්ලව Kew Gardens එක බලන්න එක්ක යන එක. යමුද? මටත් කාලෙකින් යන්න බැරි වුණා.” යෝජනාව ගෙනාවේ ‘ලොකු හදවතක් තිබුණු’ නීලියාය; අපේ ගෙදර පැමිණි වෙලාවකය.

එයාට ලොකු හදවතක් තිබුණාය කිව්වේ නිකංම නොවේ. හේතු ඇතිවය.
National තියටර් එකේ නාට්‍ය බලන්නට ගිය ගමනෙන් පස්සේ, අපේ අම්මා නීලියාට එච්චර හොඳ මුහුණක් පෙන්නුවේ නැතත් නීලියා ඒක ගණන් ගත්තේ නැත. කලින් වගේම ඉඳහිට අපේ ගෙදර ආවාය. සමහර දවසක අස්වර් එක්කත්... “එයාගේ මූඩ් එක ටික දවසකින් වෙනස් වෙයි නිමල්! හැමදාම බුම්මගෙන ඉන්නයැ. ලීලගෙයි මගෙයි යාළුකම මොකක්ද, මට එයා ගැන ඔච්චර දෙයක්වත් තේරුම් ගන්න බැරි නං..” කියලා මගෙත්තෙක්කත් රහසෙන් කිව්වාය.

“Thanks my dear! කිව් ගාර්ඩ්න්ස් බලන්න යන්නම වටින තැනක් නේන්නං. Neeliya, are you coming with us?” නීලියාගේ යෝජනාව සම්මත කරමින් ඩැඩා ඇහුවේය.

“මොකද නීලියා ඔයයි ඩැඩියි දෙන්නම ‘ගාර්ඩ්න්ස්’ කියලා බහු වචනෙන් කියන්නේ? ඒක තනි එකක් නෙවෙයිද?” මං ඇහුවේ මගේ අතිපණ්ඩිතකම පෙන්නන්නට නොවේ; වැරද්දක් දැක්ක නිසාය.
“මේ හාදයා එක්ක බෑ Cecil. බලපං, ඕනිවට වැඩිය හැම දේම හොයනවා...” නීලියා මිහිරි නෝක්කාඩුවකින්ම ප්‍රතිප්‍රහාර දෙන්නට පටන් ගත්තාය.
“මම නං ඔච්චර දේවල් හොයන්නෑ නිමල්. Attractive දෙයක් දැක්කම හොඳට බලනවා... මේ උඹේ හැටිනෙ. Wait! එහෙට ගියාම උඹට බ්‍රෝචර්ස්, leaflets ගොඩක් හම්බ වෙයි Kew Gardens විස්තර තියෙන.”

අනේ! එදා එහෙදී හම්බ වුණු හා මිලදී ගත්තු එංගලන්තයේ විස්තර පත්‍රිකා තොගය බහා තිබුණු කාඩ්බෝඩ් පෙට්ටියම, ශ්‍රී ලංකාවේ නසරානි; පරවාදී; නාස්තිකාර වේයන්ට රස ආහාරයක් වෙලාය.
රෝහණ බැද්දගේ මහත්තයා අපූරු සිංදුවකින් ගයන තාලයටම කියනවා නං... උන් ‘කන්න දෙයක් නැතිව වාගෙ -පෙට්ටිය- කාලා’ ය. හත් වලාමෙ වෙච්චි දේට මක් කරන්නද?

ලේසියෙන් හොයා ගන්නට අන්තර්ජාලයේත් විස්තර නොතිබ්බා නං හෙම ‘හුප්පේ’ තමා!

Internet එකේ එක තැනක ඒ විස්තරය තියෙන්නේ මෙහෙමය: ‘Kew Gardens includes more than 50,000 different plants in its living collection and over 7 million preserved specimens. Over 750,000 volumes and illustrations are contained in its library. A UNESCO World Heritage Site, it's also one of London's most popular attractions.’

පෘථිවි ගෝලයේ එකේක පෙදෙස්වලින් ලබාගත් විවිධ පැල වර්ග 50,000ක්... ඔව්! ඊටත් වඩා ශාක සංඛ්‍යාවක් නිරිතදිග London ඉසව්වේ, අක්කර 300ක බිම් පෙදෙසක් පුරා පැතිරුණු මේ ‘රාජකීය උද්භිද උද්‍යානයේ’ තිබෙයි. එය ලෝකයේ විශාලම උද්භිද උද්‍යානයද, ලන්ඩනයේ වඩාත් ජනප්‍රිය ආකර්ෂණීය අංගයක්ද වෙයි.

“ඔහොම නෙවෙයි! මෙහෙම...”
à ඊළඟ කොටසට...

තිස් එකේදී... -විසිවෙනි කොටස

“හොඳට බලා ගන්න රංජි. ඔයාටත් මේවා කරන්න වෙයි.” අම්මා කියන්නේ ‘හෙද නිලධාරි’ පට්ටමක් දැනටමත් මට හම්බ වෙලා වගෙනෙ.

“මෙයාලට නම් ඕනි සතියේ දවස් හතම මාව මෙහාට ගෙන්න ගන්න. ඒත් රංජි, මං මෙහාට එන්නෙ සුමානෙට දවස් තුනයි. දවසක් ඇර දවසක්. අනිත් දවස් තුනේ මම මේ වගේම ලෙඩ වෙච්ච තව එක්කෙනෙක්ව බලනවා. එක අත්තකම එල්ලීගෙන ඉඳල බැහැනෙ...”

එංගලන්ත වෛද්‍යවරුන් පවසා තිබුණු විදිහට නම් අම්මාට තව වැඩි කාලයක් ඔරොත්තු දෙන්නට…

අපේ අම්මා නිතරෝම හිතුවේ එහෙමය. ඒ පැත්තෙන් නං අපට අම්මා එක්ක හැරෙන්නටවත් බැරිය. අම්මාට බලා ගන්නට ලැබෙනවා යැයි කියූ ලෙඩුන් වැඩි හරියක් හොඳටෝම අබල-දුබල වූවන්ය. එහෙම අය කාලයක් අල්ලා නොහිටින බව ඇත්තකි. ඒත් ඔවුන්ගෙන් කෙනෙකු මියයන්නටත් කලින්ම තමන් ගත යුතු ඊළඟ පියවර ගැන හිතා බැලීම පොඩ්ඩක් විතර හෝ අමානුෂික නැද්ද?

මං එහෙම හිතුවේ එදා; 1985දීය!

අද... මට එහෙම හිතෙන්නේ නැත!
දැන්; 2023 අප්‍රේල් 30 වෙනිදා සිට අපේ අම්මා ඉන්නේ මානෙල් නංගිලාගේ ගෙදරය. ඇයත් දැන් අර වාගේ රෝගිනියකි. තරමක ඩිමෙන්ෂියා තත්ත්වයෙන් හිටි අපේ අම්මා බඩවැලේ පිළිකාවකිනුත් පෙළෙන්නීය. එංගලන්ත වෛද්‍යවරුන් පවසා තිබුණු විදිහට නම් අම්මාට තව වැඩි කාලයක් ඔරොත්තු දෙන්නට බැරි වෙන විදිහය.
ඒ විත්තිය කියවුණාම එංගලන්තයේම සිටින අජිත් මල්ලී අම්මාගේ තනියට එහාට ආවේය. සමන්ති, දීපාල්, දීපානි තුන් දෙනාමත්- අම්මාගේ මුණුබුරු මිනිබිරියනුත්- හිත මිතුරනුත් හැකි හැම වෙලාවකම අම්මාගේ ළඟින් සිටියහ.

‘නර්ස් කෙනෙකුත් daily ඇවිත් අම්මව clean කරලා wash කරලා බෙහෙත් දීල යනවා.’ / ‘ඒ වුණත් අම්මා එයාලට wash කරන්න එපැයි කිව්වොත් එයාලා බල කරන්නේ නෑ.’ / ‘... කෑම ගැන වුණත් එහෙමයි. වැඩි appetite එකක් නෑ වගෙයි.’ / ‘දැන් අම්මගේ ළඟින් කව්රු හරි ඉන්නම ඕනි කාලේ.’

“එහෙම නං- අම්මත් ලංකාවට එන්න කැමතියි නං, මම අම්මව බලා ගන්නම්!” මානෙල් යෝජනා කළාය.
චූටි නංගී දීපානිය, ඉස්සෙල්ලාම ඒකට විරුද්ධ වුණේ. “මම අම්මව අපේ ගෙදර ගෙනියන්නං. එහෙ ඉඩත් තියෙනවා...” ඒත් ඒකට අකමැති වුණේ අම්මාය. බෑණාත්; ලොකු මහත් වුණු දරුවන් පස් දෙනෙකුත් ඉන්න එහෙට ගියොත් නිදහසේ ඉන්නට බැරි වෙතැයි අම්මා කියා තිබිණි.

“අම්මගේ හුස්ම තියෙනකල්ම එයාව බලා ගන්න අපිටත් පුළුවන්!” සුනිලුත් ඉදිරිපත් වුණේය. “ අම්මව ලංකාවට එක්ක එන්න බැරිද?”
“පොඩා, ඔයා ඉන්නේ බලංගොඩනෙ... මානෙල් අක්කත් දැනටම ගාමිණී අයියලගෙ අම්මව බලා ගන්නවා නේද?”

මානෙල් ඒකට විසඳුමක් හෙව්වාය. “අපේ අම්මා ලංකාවේ ඉන්නකල්, ගාමිණීල අම්මව බලා ගන්න එයාලගේ කෙනෙකුට කියමු.” ඒත් ගාමිණීට ඉන්නෙත් සොයුරන්ම තිදෙනෙකි. එක ලේලියෙක්, ඒ යෝජනාව ඇසූ විගසම ‘නැන්දම්මාව බලා ගන්නට බැරි යැයි’ පොලිසියේ පැමිණිල්ලක් පවා දැම්මාය.

පොලිසියේ අර විදිහේ පැමිණිල්ලක් දාල තියෙන්නෙත් ඒකෙ එකෙකුට ජරාව දීල වගෙයි!

පැමිණිලි විභාගයේදී නැන්දම්මාව ‘වැඩිහිටි නිවාසයක’ නවත්වන්නට උපදෙස් ලැබිණි. “අපි ඉන්නකල් ඒ මනුස්සයව එහෙම තැනකට යවන්න බෑ. කමක් නෑ, කාලයක් හිටිය වගේම ඒ මනුස්සයා අපේ ගෙදරම හිටියාවේ. අපේ අම්මත් ආවාවේ! මම දෙන්නවම බලා ගන්නං.” මානෙල් තීරණය කීවාය.

“පොලිසියේ අර විදිහේ පැමිණිල්ලක් දාල තියෙන්නෙත් ඒකෙ එකෙකුට ජරාව දීල වගෙයි.”
“කමක් නෑ මානෙල්, අම්මලා දෙන්නව බලා ගන්න එකට අපිත් ඔයාට උදව් කරන්නං. උදේටයි හවසටයි එයාලව හෝදවල ඇඳුම් මාරු කරනකොටනේ ටිකක් අමාරු. අපි ඒ වෙලාවට එන්නම්.” අසල්වැසි අම්මලා දෙන්නෙක්; හේමමාලි හා නිල්මිණි දෙන්නා අපේ මානිට පොරොන්දු වෙලාය.
දැන් සති හතරකටත් වැඩි කාලයක් තිස්සේ වැඩ සිද්ද වෙන්නේත් එහෙමය.

“ඒ වුණාට ලොකා, අපේ අම්මා කැමති නෑ, මං අම්මව හෝදන වෙලාවට හේමමාලි හරි නිල්මිණි හරි වුණත් මට උදව්වට එනවට. එයාට ලැජ්ජයි වගේ...”

ඇඳටත්, රෝද පුටුවටත් සීමාවී ඉඳින ගාමිණීලගෙ අම්මා එක පැත්තකය. Walker එක නැතිව වුණත් ගාටමින් ඇවිදින්නට පුළුවන්කම තියෙන; ඩිමෙන්ෂියාවෙනුත් පෙළෙන අපේ අම්මා අනිත් පැත්තේය. එහෙ සිද්ද වෙන රසබර වැඩ එමටය! ලියන්නට තරං වටින දේවල්ය.

“මානෙල්, ඔයාට තියෙන්නේ ගෙදර වැඩිහිටි නිවාසයක් කර ගන්න. තව සාමාජිකයෙකුත් දෙන්නං ඕනි නං.” මර්වින් කියයි.
“ඔව්, ඔව්. ඒක හොඳයි මානෙල්. ලොකු අයියට වැඩිය මාස ගාණක් වැඩිමල් කෙනෙකුත් ඉන්නවනෙ. එයත් වැඩිහිටි නිවාසෙට එයි, හාමිනේත් එක්කම.” නෙවිලුත් හතර අතේම වනයි.
“අඩෝ! වයස අනුවම නෙවෙයි මචං ලෙඩ වෙන්නේ. වෙලාවත්...” අයස්මන්ත මහත්තයාත් ඩිමෙන්ෂියා- පිළිකා රෝගීන් කිහිප දෙනෙකු ගැන කියයි. “අලුත් පරම්පරාව රට යන විදිහට, ඉස්සරහට තව කොච්චර වයසක අම්මල තාත්තලා තනි වෙයිද මන්දා. කවුද එයාලව බලා ගන්නේ...”

අපේ පවුලේ අලුත්ම තත්ත්වය ඔහොම ලිව්වේ ලංකාවේ දැන් තිබෙන කණගාටුදායක තත්ත්වය ගැන ඔබව දැනුවත් කරන්නටය. ඒ එක්කම මං වහන්සේ පත්වී සිටින ගැටලුකාරී තත්ත්වයක් ගැනත් කියන්නටය.

හැකි හැම විටෙකම මං ස්තුති භාවනාවක යෙදෙන විත්තිය ඔයාලට කිව්වනෙ. එහෙම භාවනාවේ නියැලෙද්දී අපේ අම්මාටත්, ගාමිණීලගේ අම්මාටත් ප්‍රමෝදය- සැනසීම- සතුට- සහනය ලැබේවායි කියලා ප්‍රාර්ථනා කළත්... ‘මොකක්ද නිදි, ඇත්තටම තමුසෙ ඔව්වයින් අදහස් කරන්නේ?’ යටි හිත අහයි. ‘මොකක්ද තමුසෙ පතන ඔය සහනය?’
ඇත්ත තත්ත්වය තේරුම් ගැනීම අමානුෂික වීමක්ද?

මට ඕනි වුණේ sex partner කෙනෙක්ම නෙවෙයි. හොඳ කම්පැනියන් කෙනෙක්.

කය දුබල වුණත්; අත-පය වාරු නැති වුණත්; ජීවත් වෙන්නටමද මිනිසුන් කැමැත්තේ? ‘ඔවුහු විඳවති’යි හිතෙන්නේ බලා හිඳින අපට පමණක්ද...  

අපේ අම්මාට දැන් එයා ඉන්නේ ලංකාවේ විත්තියත්, මානෙල් දුවගේ ගෙදර විත්තියත් අමතකය; බනාසේ පවුල ගැන විතරක් නොව අතීත දිවියේ ගොඩාරියක් දේවලුත් අමතකය.

නමුත් මගේ සමහර මතකයන්; ගොඩක් මතකයන් තවමත් ඉතාම තියුණුය. බනාසේ නිවසෙන් පිටත්ව එද්දී අම්මා සතුටෙන් ඉපිලී සිටි හැටිත් එහෙම මතකයන් අතරේ වෙයි.

“බනාසේ මහත්තයාගේ ලොකු පුතා කැමති වුණා මං නැති දවස් තුනට ඔයාව ගෙන්න ගන්න... එයා මට කිව්වා පළවෙනි සුමානෙ ඔයාවත් එක්ක ඇවිත් පුරුදු කරවන්න. හැබැයි මට තරං ගෙවන්න නං බැහැයි කිව්වා... ඒත් කමක් නැහැනේ රංජි. නිකම්ම ඉන්නවට වඩා.”

“ඩැඩාත් මොකක්ද වැඩක් ගැන මට කිව්ව අම්මෙ.”
“දැක්කෙ නැතැයි එයා හොයල දීපු එකේ තරම. පුළුවනි නං හොයපුවාවෙකෝ.”

ඊළඟ දවසේ අම්මා නැති වෙලාවකය, ඩැඩා බනාසේ වැඩේට එයාගේ අකැමැත්ත කිව්වේ.
“Please නිමොල්, don’t misunderstand me. උඹලගෙ අම්මා උඹටත් පුරුදු කරවන්න හදන life එක ජීවිතයක් නෙවෙයි සන්. Being honest; අවංකවමයි මම මේවා කියන්නේ... උඹට මේවා තේරුම් ගන්න පුළුවන් නිසා.
මට ලීලාව හම්බ වෙනකොට පෙනුණේ එයා මෙච්චර සල්ලිවලට ආසා කෙනෙක් විදිහට නෙවෙයි. එතකොට මාත් ලෝන්ලි life එක ගැන fed up වෙලයි හිටියේ. මට හිතුණා උඹලගේ අම්ම හොඳ house wife කෙනෙක් වෙයි කියලා. මට ඕනි වුණේ sex partner කෙනෙක්ම නෙවෙයි. හොඳ කම්පැනියන් කෙනෙක්. උඹට තේරෙනවද?” ඩැඩා කියන්නේ පරෙස්සමෙන් වචන තෝරා-බේරා ගනිමිනි.

“... Council Flat එකක් හම්බ වුණාම මම හිතුවේ ලීලාත් එක්ක බොහොම calm & quite ජීවිතයක් ගෙවන්න. ඒත් ලීලා හරි ඉක්මනට වෙනස් වුණා. හම්බ කරන එක ගැනම හිතන්න ගත්ත...
උඹම හිතල බලපං, බනාසේලගේ ගෙදරට යන්න පැය දෙකක්- එන්න පැය දෙකක්... ලීලා පැය අටක් එහෙ වැඩ කළොත් ඔක්කොම 12 hours! දවසෙන් බාගයක්. ඒකට වටිනා ගණනක් හම්බ වෙනවද?”

අනේ! ඔය ඩැඩා කියන්නේ එයා දන්නා තරමේ විදිහටය. ඒ මනුස්සයා ඇත්තම ඇත්ත දන්නවා නං...

අම්මලාගේ උපන් ගමේදී; බදුල්ලේදී ඒ කාලයේ මෙහෙම මුදල් හැංගූ...

අපි එංගලන්තයට ගිය වහාම, අපේ අම්මා අතන-මෙතන හංගගෙන හිටි පවුම් සිය ගණනාවක් රහසේම මගේ භාරයට පත් කළාය. “ඔයාලා යන දවස වෙනකල් මං සුමානෙන් සුමානේ දෙන සල්ලි පරෙස්සමට හංගල තියන්න. වැඩ කරනකොට හම්බ වෙන ගණන් අඩුවෙනුයි මං සැසිල්ට කියල තියෙන්නේ...” මේස්වල, පුංචි රෙදි උරවල හා පරණ ඇඳුම් අස්සේ සුරුණ්ඩි කර හංගා තිබුණු නෝට්ටු හොයා එකතු කර ගන්නට එදා අම්මා වෙහෙසුණු තරමක්...

අම්මලාගේ උපන් ගමේදී; බදුල්ලේදී ඒ කාලයේ මෙහෙම මුදල් හැංගූ ‘උණ බම්බු බැංකුව’ක් ගැනය ඒ වෙලාවේ එකෑවරම මට සිහිපත් වුණේ. ඒ සිදුවීම මගේ පළමු නවකතා පොත ‘යුවති කිරිල්ලී’ ලියද්දීත් ප්‍රයෝජනයට ගත්තෙමි.

“ඉතිං අම්මට පුළුවනිනේ මේවා එකවුන්ට් එකක දාලා තියන්න.”

“මෙහෙ ලංකාව වගේ නෙවෙයි රංජි. වැඩියෙන් හම්බ කරනවා නං වැඩියෙන් tax ගෙවන්න වෙනවා. ඒකයි...”
කතාව අතරේම- කඩදාසි කොළයක අම්මා දුන් සල්ලිවල විස්තර ලියා ඒක දික් කළාම, මට අපේ අම්මගෙන් අපූරු සහතිකයකුත් හම්බ වුණේය. (අදටත් මා එය සිහි කරන්නේ ලොකු ආඩම්බරයෙනි.)
“ඔය ගණන් හිලවු ලියල නුදුන්නත් මං දන්නවා, ඔයා අනුන්ගේය කියන සතයක්වත් ගන්නැති බව.”

“ඒ වගේම තමයි අම්මෙ, අම්මගේ ළඟ සල්ලි තියෙනවයි කියල ඩැඩා දැන ගත්තත් එයා ඒවට අත තියන එකක් නැහැ.”

“ඒක නං ඇත්ත. ඒ වුණාට රංජි- මගෙ ළඟ සල්ලි තියෙනවයි කියල දැන ගත්ත ගමන් සැසිල් අරක කරමු- මේක කරමු කිය-කියා මට වද දෙන්න පටන් ගන්නවා... අලුත් කාර් එකක් ගන්නත් එයාගේ හිතේ තියෙනවා... දැනටමත් ඩොරතිලව බලන්න සවුත් ඇෆ්රිකාවට යමු කියලත් තුන් හතර පාරක්ම කියලයි තියෙන්නේ.
මහ ලොකු අක්කා! දරුවොත් නෑ... සල්ලිත් තියෙනවා ව..කා..රෙ..ට. එවපංකෝ අපි දෙන්නට එහෙ එන්නයි කියලා ටිකට් දෙකක්. ඒ..ව බෑ!!”
අම්මාගේ තර්කවලට ප්‍රතිඋත්තර නොදී එදා නිස්සද්දව හිටියා වගේම ඉඳීමය, මෙදා ඩැඩා ඉදිරියේදීත් මං කළේ.

එයාම කතා කරගෙන- කරගෙන ගියේය. මම නිහඬව කන් දීගෙන උන්නෙමි.
“I do know Nimal, ලීලා ළඟ ඉතුරු කරගත් සල්ලි තියෙනවයි කියලා, මං හොඳටම දන්නවා! ලීලා ඔහොම හිතන්නේ එයාට තිබිච්ච hard life එක හින්දයි. එහෙම අය future එක ගැන බයයි. They don’t trust other people...”

Past කියන්නේ අතීතෙ... ඒක වෙලා ඉවරයි.

මම හිතුවේ ඩැඩාට අපේ කතාවේ මුල අමතක වෙලා ඇති කියලාය. ‘ඒත් කමක් නෑ, කියවන එකෙන් මේ මනුස්සයාගේ හිත හරි නිදහස් වෙනවනේ... පව් ඩැඩා! එයා මේ වගේ දේවල් අම්මා එක්ක කියන්න ගියොත් නං...’

වෙලාව ගත වීගෙන ගියේය. ඩැඩාගේ හිතේ හිරවී තිබුණු දේවල් ගොඩක් කියැවුණේය. ඒ මනුස්ස ප්‍රාණියාට දිග කාලෙකින් වෙන්නැති, හොඳ සවන් දෙන්නෙකු හමුවී තිබුණේ.
එහෙම ගිහිං ගිහිං ඊටත් පස්සේය, එයා කතාවේ මුල් කාරණයට බැස්සේ.

“Be careful my son! පරෙස්සම් වෙයං!!
Past කියන්නේ අතීතෙ... ඒක වෙලා ඉවරයි. උඹටත් හොඳටම අමාරු ජීවිතයක් තිබිලා තියෙන බව ඇත්ත. ඒක අත්තිවාරමක් කර ගනිං. ඒ foundation එක උඩ හිටගනිං මිනිහෙක් වගේ. එහෙම නැතිව ඒ අතීතය ‘ඔළුව උඩ තියෙන බරක්’ කර ගන්න එපා, my son.”

ඒ ළයාන්විත ‘my son’ කීල්ල මගේ බොක්කටම වැදුණේය. කඳුළුවලින් මගේ ඇස් දෙකම තෙත් වෙනවා මට දැනුණේ නැත. කෙනෙකු දරුවන් හා බැඳෙන්නේ ජාතක කිරීමෙන් හෝ කුසෙන් වැදීමෙන් හෝ විතරක්ද? අදහස්වලින් සමීප වීමෙනුත් පිටස්තරයන් එක්කලාත් එවන් නෑකම්- බැඳීම් ඇති වෙනවා නේද...

ඩැඩා කෝපි උගුරක් බී සිගරට්ටුවක් දල්වා ගත්තේය.

“Think again my son. උඹ බනාසේලා ගෙදර වැඩට යනවයි කියන්නේ, උඹත් අම්මගේ frame එකටම වැටෙනවා කියන එක. මං හෙටම ජෝට කතා කරන්නං. ජෝ මට කිව්වා උඹට දෙන්න job එකක් එයා ළඟ තියෙනවයි කියලත්.”

‘අම්මට සිරිගජ වේගෙන එනකොට දූලගෙ තොලකට වේලෙන්නේ
ගිංතොට නැන්දගෙ දූවරු හින්දයි ගඟබඩ පත්තුව     වැනසෙන්නේ’ කියල සව්දම් කවියක තියෙනවනෙ. ඒ වගේ, මට කරන්නට jobs හරි යාගෙන එන්නේ අම්මාත්- ඩැඩාත් අතර ඇති වෙන තරගයක් මැදින්ද?
ඒ දෙන්නා අතර විරසකයක් ඇති නොවෙන විදිහටය, කරන දෙයක් කළ යුතු.
“අම්මා බනාසේලගෙන් අහලත් ඉවරයිනේ, ඩැඩී. දැන් මම නොගිහිං හිටියොත් අම්මට හොඳ නෑ. ඒ නිසා මම ටික දවසක් එහාට යන්නං. ඊට පස්සේ අමාරුයි කියලා හරි මට නවතින්න පුළුවනිනේ. එහෙම කරන එක නේද හොඳ?”

Youth & Population Committee එකේ සන්නිවේදන හා නායකත්ව වැඩ සටහන්වලදී ඉගෙනගත් ශිල්පෝපක්‍රම මෙතැනදීත් මට උදව් වුණේය. නසරානි නිමල් දිසානායකයා අඩු නැතිවම ඒවායින් වැඩ ගත්තේ සැරයක්- දෙකක් විතරක් නොවේ. එදාත් ඒ ප්‍රශ්නය මං ඩැඩාගෙන් ඇහුවේ Yes කියලා කියවෙන්නට; ප්‍රශ්නය විමසන්නා හා එකඟ වෙන්නට වැඩි ඉඩක් ලැබෙන විදිහටය.

මගේ උපාය හරි ගියේය.
ඩැඩා ‘හ්ම්!’යැයි කිව්වේය.

කොත්තමල්ලි කොළ යහමින් දමා පිසින ලද chicken කරියකින් හැන්දක්, බනාසේ මැඩම් මට බෙදද්දී...

බනාසේ ගෙදරට යන වැඩේ ඉළ ඇදෙන්නක් විත්තිය පළමුවෙනි දවසෙම මට හිතුණේය. ඒ උදේ පාන්දරින්ම ඇහැරෙන්නට ගියාමය. පට්ට සීතල පරිසරයක... උණුහුම් සයනයක සැතපී හිඳිද්දී... අඩ නින්දෙන් පිබිද බලන්න- ඔබටත් ඒ අසීරුව පසක් වෙනවා නිසැකය!

ඊට හපන් වෙන්නේ කට්ට සීතල හුළං කපාගෙන යන ඩබල් ඩෙකර් බසයේ අසුනක නිඳි කිරමින් පැය දෙකක් විතර කෙරෙන ගමනය.
“අම්මට එපා වෙන්නේ නැද්ද අම්මෙ?”
“එපා කියලා බෑ රංජි. මේ අමාරුකම්වලටත් එක්කමනේ අපිට පඩි හම්බ වෙන්නේ කියල හිතනවා නම් අමාරුකම් වැඩිය දැනෙන්නෑ.”

අපේ අම්මා හොඳ ගුරුවරියක නොවෙන බවය මගේ ළමා අවදියේ අත්දැකීම වුණේ. ඒ අකුරු සාස්තර ඉගැන්නිල්ලේදීය. හෙද සාස්තරය ඉගැන්නිල්ලේදී නං අම්මා සුපිරිය. එහෙම වෙන්නට ඇත්තේ අපේ අම්මා ඒ දැනුම ලබා ගත්තේ අත්දැකීම්වලින්ම නිසා වෙන්නැති.

දවස් දෙක තුනක් යනකොටම ගුරුවරිය ගෝලයා ගැන සෑහීමට පත් වුණාය.
“Nani මැඩම්, ඔයා මහත්තයගෙන් අහන්නකො අපේ රංජිගේ වැඩ කොහොමද කියලා...” දෙවෙනි දවසේ දවල් කෑම ගන්නා වෙලාවේ අපේ අම්මා බනාසේ මහත්මියට කීවාය. ඒ, කොත්තමල්ලි කොළ යහමින් දමා පිසින ලද chicken කරියකින් හැන්දක්, බනාසේ මැඩම් මට බෙදද්දීය.

(එතකොට; 1985දී ලංකාවේ සාමාන්‍ය ගෙවල්වල අප වැනි උදවිය කොත්තමල්ලි කොළ ගැන දැනගෙන උන්නේ නැත. දැන් නම් මහරගම පොළෙත් කොත්තමල්ලි කොළ විතරක් නොව බෙල් පෙපර් වගේ ජාතිත් විකිණෙයි.)

එයාලා කුකුළු මස් ඉව්වේත් අප උයන විදිහට නොවේ.

ලොකු බී ළූණු ගෙඩි තුන- හතරක්ම පෙති කපා රන්වන් පාට වෙනතුරු තෙලෙන් බැදගෙන, මැරිනේඩ් කළ මස් ඊටම එකතු කිරීමෙනි, ඒ උයමන පටන් ගන්නේ. ඊට පස්සේ සැරෙන්-සැරේ පියවරෙන්-පියවර ඒකට උණු වතුර- ගරම් මසාලා කුඩු- කැබලිවලට කැපූ තක්කාලි එකතු කෙරෙයි. අන්තිමටම කොත්තමල්ලි කොළ... එතකොට එන සුවඳ එක්කත් බත් පිඟානක්ම කන්නට පුළුවනිය.

අපේ කිරි හොද්දකින් එනවා වගේ වෙනමම (මට නම්!) ඉමිහිරි සුවඳකි, ඒ.
(ඉන්දියානු ගෙවල් තුන-හතරකින්ම මේ ක්‍රමයට හැදූ චිකන් කරි රස බැලීමේ අවස්ථා ගණනාවක්ම මේ ලියන්නාට ලැබිණි. ඒ එකේක ව්‍යංජන, එකේක ගෙදර ඇත්තන්ටම ආවේණික රසයන්ගෙන් යුතු වුණු බවත් මෙතැනදී නොකියාම බැරිය.)

“... අහනවද මැඩම්.” බනාසේ නෝනා එතෙක් මොකුත් නොකීවාට පසුබැස්සේ අපේ අම්මා නොවේ. ඇය ප්‍රශ්නය repeat කළාය.

“ලීලා, ලීලා...” ඒ වයෝවෘද්ධ ගැහැනිය තරවටු බැල්මකින් අපේ අම්මා දිහා බලලා, ඊළඟ විනාඩියේ වත පුරා විහිදුණු හිනාවකින් මුව සරසා ගත්තාය. “මම මොකටද ලීලෝ ඒක අහන්නේ... ඕක අහල බලන්නයි කියලා, උඹ අපේ ලොකු බේටාටත් තව ටිකකින් කියනවා නේද, උඹට පඩි බේරද්දී?”
à ඊළඟ කොටසට...