දුන්හිඳ අද්දර මාරකේ - සිව්වෙනි කොටස

ඇතුල්පත හෙවත් මලුපිට අපෙන් ඈත් වෙලාම යයිද?

දුන්හිඳ තෙවෙනි පෝස්ටුවට කමෙන්ට්ස් එකතු කරමින් හිතාදර මද්දාත්, සෑම් පෙරේරාත් ‘ඇතුල්පත’ හෙවත් ‘මලුපිට’ට ඉහළම තැනක් දුන්හ. පැයක් විතර ජාලයේ සැරිසරලාත් ඒ වෙද්දී මට හමුවී තිබුණේ ෆොටෝ දෙකක් විතරය. දෙක එකක් කොට උඩින්ම දාන්නේ මධූටත් සෑම්ටත් තුති පුදමිනි.

එදා අපේ ආච්චීගේ හස්තයට මගේ ‘උණ’ අහුවුණේ නැත. ‘ටැයියාට මොකද වුණේ? කොහොමද මිනිහාව මිස් වුණේ? ඌට නින්ද ගිහින්ද?’ එච්චර සීරියස් ප්‍රශ්න වැලක් ඔළුගෙඩිය අස්සේ ආපහු-ආපහු දෝංකාර දෙද්දී උණ නොගෙන තියේවිද? එහෙම උණක් උණ කටුවකට වුණත් අහු නොවෙයි.

අත තියලා බලාගන්නට හැකි ජාතියේ උණක් නොවේ එදා මට ................

“සුනිල්, කරන්න තියෙන හොඳම වැඩේ ටැයියල ගෙදරට ගිහින් බලන එකයි. ඒත්.... තමුසේ කුණු කෙළ පිටින්ම එහෙට යන පුරුද්දක් නැහැනේ. ටිකක් දවල් වෙනකල් ඉවසගෙන ඉඳලා ගිහින් බලනවා..... නිකම් ටැයියව හම්බ වෙන්න යන විදිහට. වැඩිය බල කරලා නං නුගේගොඩ ඇන්ටිගෙන් අහන්න එපා.”

වෙලාවකට හොඳ වුණත්, වැඩි හරියකදී ඔරොප්පු මූඩ් එකකින් ඉන්නා නුගේගොඩ ඇන්ටි එක්ක ගනුදෙනු කරන්නට ඕනේ පරෙස්සමෙනි.

“හරි, හරි ලොකා. මට තේරෙනවා!” එහෙම කිව්වත්, ඒ එක්කම වගේ සුන්නාගේ විසිල් එක වැදෙනවා ඇහිණි. එතකොටත් මා හිටියේ බතල අල කපමිනි. ඒකත් නවත්තා මා කන් යොමු කළේ ටැයියාගේ උත්තරය; සිවුරුහන් හඬ අසාගන්නටය. ම්හු!.... සද්දයක් නැත. ඌ තාමත් මර නින්දේ වෙන්නැති. ටැයියා උදේ පාන්දර නැඟිටින්නෙක් නොවේ. දහයහමාරට විතරය අපේ සුනිලා එහාට ගියේ; ඒ මටත් කියලාය.

එදා සුනිල්ගේ අතේ කැටපෝලයවත් බයිසිකල් රිම් එකවත් තිබුන්නැත්තේ............

විනාඩි පහක් යන්නටත් කලින් සුනිලා ඉගිල්ලීගෙන ආවේය. හුඟ වෙලාවට කැටපෝලයක් හරි පරණ බයිසිකල් රිම් එකක් හරි අතේ තියාගෙන හිටින සුන්නාට එදා ඒවාත් අමතක වෙලාය.      

බතල කැපිල්ල නවත්තා මම දොඹ ගහ යටට ගියෙමි. කම්බි පොටවල්වලට පුවක් කොළපත් ඔතා; ගැට ගසා, ළමා නිවාස වත්තෙන් අපේ වත්තට රිංගන්නට permanent කඩුල්ල හදාගෙන තිබුණේ එතැනය. එතැන වැට දිගේ සරුවට වැවුණු කැහිපිත්තන් වැලක් තිබුණේය.

“කැහිපිත්තන් කොළ කොටලා ඉස්ම අරගෙන, සීනිත් දාලා දිය කරගෙන රැයක් තිබ්බාම ෂෝක්. උදේ වෙද්දී ඒවා මිදිලා තියෙනවා, උකුවට සව් හදා තියලා නිවුණම මිදෙන විදියට. රසයි!” විධුර නාට්‍යය දවස්වල අපේ ගෙදරට ආ කවුදෝ කිව්වේය. එතකොට අපට ශීතකරණ තියා විදුලියවත් තිබුණේ නැත. කාගෙ හරි මඟුල් ගෙදරකදී විතරය ජෙලි කාලා තිබුණෙත්. මට කැහිපිත්තන් ඔත්තුව දුන්නු කෙනා ‘ජෙලි’ ගැන දැනගෙන ඉන්නට නැතිව ඇති.

ඔහොම ඔත්තු නම් කීයටවත් අමතක නොකරන ‘නිදි’ ඒක අත්හදා බැලුවේය. කැහිපිත්තන් ඉස්ම උණු කළාද කියලා නම් දැන් අමතකය. ඒත් එව්වා හොඳින් මිදී තිබිණි. කොස්සකට තිබුණේ ටිකාක් කොළ රහක් දැනෙන එකය. දැන් නං කොහේදීවත් කැහිපිත්තන් වැලක් දැක්ක වගක් මට නිච්චි නැත!

කැහිපිත්තන් කොළ කොටලා ඉස්ම අරං සීනිත් දාලා රැයක් තිබ්බාම ................

“ටැයියා ඊයේ රෑ පැනලා ගිහින්!”

“හෑ?”

“ඒකනේ ලොකා, ඌ ගෙදරින් පැනල ගිහින්!”

“අපි නැතිව?”

ස්ටැන්ලිල අම්මා විස්සෝපයෙන් කම්මුලට අත තියාගෙන හිටියාලු. මල්ලිකා අක්කාගේත් ඇස් රතුවෙලා තිබ්බාලු. පීතර මාමාගේ නම් ලකුණක්වත් තිබ්බේ නැතිලු. “ගේ නිකම් මළ ගේ වගෙයි බං. දොරවල්වත් ඇරලා නෙවෙයි තිබ්බේ. දොරට තට්ටු කළාමයි නුගේගොඩ ඇන්ටි දොර අරගෙන ආවේ!”

සුනිල්ගේ විස්තරය නොවේ මගේ ඔළුවේ වැඩ කළේ. ටැයියා අපව දමලා බදුලු ගියේ ඇයි? කොල්ලා දුන්හිඳටම ගියාද? ගියත් එයා තනියම මොනවා කරන්නද?

දුන්හිඳටම ගියත් මිනිහා තනියෙන් මොනවා කරන්නද?

“මොකද අයියේ කරන්නේ?”

“රංජී.... සුනිල් .... දෙන්නම මෙහාට වරෙල්ලා. දැන්මම... දැන්මම.” අපේ තාත්තා ජනේලයෙන් එබීගෙන කිව්වේය. එතැනය තාත්තා හුඟ වෙලාවට ඉන්නේ. එතැනට අපේ ගෙදරට එන-යන අයත්, අපේ මිදුලත්, මිදුල කෙලවරේ දොඹ ගහත් නියමෙට පෙනෙයි. තාත්තාට පෙනෙන්නට හැකි බව අපේ කලබලය නිසා අපට අමතක විණි.

අප දෙන්නා තාත්තා ළඟට ගියේ මරන්නට දක්කන හරකුන් වගෙය!

“හරි, දැන් උඹලගෙන් එක්කෙනෙක් ආපහු දොඹ ගහ ළඟට පලයල්ලා. එක්කෙනෙක් මෙතැනම... කවුද එහාට යන්නේ?” තාත්තා අණ දුන්නේය. 

ඒ උපක්‍රමය අපට පුරුදුය. අපේ තාත්තා දෙතුන් දෙනෙකුගෙන් ප්‍රශ්න කරන්නට තියෙද්දී සේරමලා එක ගොඩේ තියාගන්නේ නැත. හිටි අඩියේ ප්‍රශ්න කිරීම පටන් ගන්නේ එක-එකා තනි කිරීමෙනි. බොරු කියන්නට ගියොත් අතේ caught ය.

ඒ හින්දා මටත් ලොකු වාසියක් වුණේය. ඇට්ටරකමක් කරද්දී, බොරුවක් කියන්නට වෙද්දී මං ඒක කළේ හොඳට හිතා-බලලාය. මතක තියාගෙනය. එතකොට අතේ කෝට් වෙන්නේ නැත. ඒ දැනීම හා පළපුරුද්ද නිසාය එදා දුන්හිඳ අසබඩදී අප ගැලවුණේත්; ඊට කලින්ම තාත්තාගෙන් බේරුණේත්. 

දැනටත් ලියලා හා ඉස්සරහට ලියන්නට තිබෙන අත්දැකීම්වලදීත් මේ ‘නෛපුණ්‍යය’ ප්‍රයෝජනවත් වූ හැටි කියැවෙයි. 

ඒ නිපුණතාව නිසාම බොරු නොකියා, ඇත්තත් නොකියා ගැලවෙන්නට සමත්මි. නායකයන්ට එහෙම දේවල් කරන්නට වෙයි; මං කිව්වේ දිසානායකයන්ට!

නායකයන්ට එහෙම කරන්නට සිද්ද වෙයි! මං කිව්වේ...........

තාත්තා ගෝරනාඩු කරලා අප දෙන්නාට එන්නැයි කියන අතරේම මම සුනිල්ට කෙඳිරුවෙමි. “ටැයිය පැනල ගිහින් කියලා කියපං. එච්චරයි!”

සුන්නාත් මාත් දෙන්නාගෙන් වෙන-වෙනම ප්‍රශ්න වැලක් අහලාත් අපේ තාත්තාට දැනගන්නට පුළුවන් වුණේ ස්ටැන්ලි ගෙදරින් පැන ගොස් ඇති බව විතරය.

එදා දවස ඇතුළත අපි වඩාත් පරෙස්සම් වීමු. සාකච්ඡා කරමින් කල් මරන්නට බැරිය. කොමිසන් සභා, තේරීම් කමිටු වගේ ඒවා තිය-තියා බොරු කරන්නට ඒ කාලේ අප දැනගෙන හිටියේ නැත. මගේ ‘සාධාරණ ඒකාධිපති තියරිය’ එදා ගොඩක්ම උදව් වුණේය.

“මොකද කියන්නේ. ටැයියාට විතරක් අමාරුවේ වැටෙන්න දෙන්න බැහැ. හෙට පාන්දර අපි දෙන්නත් බදුලු  යන්න ඕනේ.” මම තීන්දුව ප්‍රකාශ කළෙමි. සුනිල් විරුද්ධ වුණේ නැත. මේ යෝජනාව එයාලා දෙන්නාගේය. මං ඒකට එකතු වුණේ පස්සෙන් පහුය. ඒත් දැන් මට නායකත්වය දෙන්නට සිදුවෙලා තිබෙයි.

දැන් එයාලාට නායකත්වය දෙන්නට..... (උදේනි අල්විස් මින්නේරියේදී ගත් සේයාරුවකි.)

“ලොකා, බදුලු යන්නේ නැතිව අපට දුන්හිඳ යන්න විදිහක් නැද්ද බං? පුංචිලාට අහු වුණොත්.....” අපේ සුනිලාට බය හිතෙන්නට පටන් අරන්ද? 

සෝමා පුංචිලා ඉන්නේ බදුල්ලේය. සිරිසේන බාප්පා වැඩ කරන්නේ බදුලු කෝච්චියේය. කඩේ සීයලා, ලොකු මාමලා, හේනේ පුතාලා සේරමත් ඉන්නේ බදුල්ලේය. කොටින්ම 1964 වෙනතුරුම අප හිටියෙත් බදුල්ලේය.

“ඒකට බයවෙන්න ඕනෙ නෑ. අපි බදුල්ලෙන් ආවට පස්සෙම එහෙ ගිහින් නැහැනේ. දැන් අපි ටිකක්  හරි ලොකුයිනෙ. බදුලු නොගිහින් දුන්හිඳ යන්න නං විදිහක් තියෙනවද දන්නෑ සුනිල්.”

දුන්හිඳට යා යුත්තේ බදුලු-මහියංගන පාර ඔස්සේ බව එතකොට මං දන්නේ නැත. දැන් නම් ඒ පාර ඉතා හොඳ තත්ත්වයේ තිබෙයි. ඉස්සර ඒක අජපල් පාරකි! ඉස්සර ඒ වගේම සවුත්තුවට තිබුණු තැනකි බදුල්ලේ ඉස්පිරිතාලය. ඒත් දැන්.... රැඩිකල් වැඩකටත් අත ගසා තිබෙන මහ රෝහලකි.

මා දන්නා විදියට නම් රටේ වෙන තැනකින් වුණත් මෙහෙම නුවණක්කාර වැඩක් කෙරෙන්නේ පළමුවෙනි වතාවටය. ඌව වෙල්ලස්සේ පුත්තරයෙකු වෙන මේ ලියන්නා; ඉතාමත් ආඩම්බරයෙන් අත්පොලසන් දීලා, හුරේ දමා ඒ වැඩේට උපරිම ප්‍රචාරයක් දිය යුතු යයි හිතන්නේ මිනිහාගේ පෙකණිවැල කපලා තියෙන්නෙත් බදුල්ල මහ රෝහලේදී හින්දාය.

දන්නා විදියට නම් මෙහෙම දෙයක් මෙහේ කෙරෙන්නේ .......

වැඩේ මේකය.

ඉස්පිරිතාල කුස්සියේ කෑම පිසිද්දී දවසකට පොල් ගෙඩි සිය ගණනක් බිඳෙයි. මෙච්චර කල් පොල් බිඳිද්දී පොල් වතුරවලින් පලක් ගත්තේ කුණු කානුලු. දැන් ඒ තත්ත්වය නැති වෙලාය.

පරිස්සමෙන්; පිරිසිදුව එකතු කෙරෙන පොල් වතුර ලස්සන මැටි කළයකට පිරවෙයි. ඒක තියන්නේ ඉස්පිරිතාලයේ ආපන ශාලාවේය!

මේදයෙන් තොර, සිරුරට අත්‍යවශ්‍ය විටමින් වර්ග- ඛනිජ වර්ග- ඇමයිනෝ අම්ල වර්ග අඩංගු මේ පොල් වතුරට ඒ රෝහලේ දොස්තර මහත්වරුත්-නෝනලාත් හරිම කැමැතියිලු!

පොල් වතුර ලෙඩ ගොඩකටත් හොඳ බව කියැවේ. 
එහෙම අගනා දෙයක් අහක නොදමා පාවිච්චියට ගැනීමේ අදහස මසුරන් වටියි. 
හැම ඉලව්වකටම ස්ට්‍රයික් කරන්නට ඉන්නා සංගම්වල ලොක්කන්ගේ ඇසට මේ ප්‍රවෘත්තිය යොමු වේවා! මෙහෙම දේවල් දීප ව්‍යාප්ත කරන්නට  හැකිවෙන්නේ එතකොටය. නැතිනං පොල් වතුර එකතු කිරීමේ අමතර රාජකාරිය බැහැයි කියලාත් ස්ට්‍රයික් එකක් එන්නට පුළුවන්ය. ඒකේ කරුණු හොයන්නට පාර්ලිමේන්තු කාරක සභාවක් පත් කෙරෙන්නටත් පුළුවන්ය.

ජංජාලේ.... එහෙම වුණොත් නම් මටත් මේක ලියපු එක ගැන සාක්ෂි දෙන්නට එතැනට යන්න වෙනවාමය. ඊළඟට......?

1971 වෙද්දී අපට මිලියන-බිලියන ගණන් පුරුදු නැත.............

අර වාර්තාව කියන විදිහට නම් ඇමෙරිකාව 2007 වසරේ පොල් වතුරවලින් ඩොලර් මිලියන 4ක් උපයලාය. 2009 වෙද්දී එය ඩොලර් මිලියන 20ක්ලු.

1971 වෙද්දී මිලියන ගණන් සිරි ලංකාවට නුහුරුය; මීටර්, කිලෝ මීටර් නුහුරුය; කිලෝව නුපුරුදුය! අප දැනගෙන හිටියේ දහය - සීය - දාහ - දහහාහ- ලක්ෂයය. අඩිය - යාරය - බඹය - සැතපුම වගේ දේවල්ය. අවුන්සය - අරික්කාල - කාල - බාගය - රාත්තල - බෝතලය වගේ දේවල්ය. තිබුණු ලොකුම මුදල් නෝට්ටුව රුපියල් සීය වෙන්නට ඇතිය. අප ඒකක් දැක්කේ කල්ප-කාලාන්තරයකට සැරයක්ය. 

එදා දුන්හිඳ යන ගමනටත් අප අතේ රුපියල් සීයක්වත් තිබුණේ නැති බව නම් සැක නැතිවම කියන්නට පුළුවනිය.

‘ඔබ නොදැක එදා එක දවසක් ගත වුණිදෝ - ඒ දවසද කල්පයකට වැඩි දිග නේදෝ’ එච්. ආර්. ජෝතිපාල ගායකයාගේ ගීතයක කියවුණත් මට ඒ වග හරියටම තේරුම් ගියේ එදාය. දවස ගෙවුණේ ඒ තරම්ම හෙමින්ය. හිත තිබුණේම දුන්හිඳය. එහෙමය කියලා මා නිකම් හිටියෙත් නැත. දවසම ගෙව්වේ ආච්චිලාගේ බතල ටික කපලා ඉවර කරන්නටය.

සා දෙනෙකු ලෙසින් අවිහිංසක මගේ සෙවනේ...............

පහුවදා පාන්දර කිසිම අතුරු-අන්තරාවක් නැතිව; කඩුල්ලක්-බාධාවක් නැතිව සුනිලුත් මමත් ගෙදරින් පැන ගියෙමු! පාන්දරම තියෙන බදුල්ල බසය අප බදුල්ලට රැගෙන ගියේය. ගමන ගියා මිස වෙන විස්තර නම් එකක්වත් මතක නැත.

ඊළඟට මගේ මතක සංචිතයේ තියෙන්නේ බදුල්ලේ බස් නැවතුම් පොළේ තැනකි.

බස් නැවතුම තනි-තනි ඒකක ගොඩකි. ඒ හැම එකක්ම හදා තිබුණේ යකඩ පටි හා තහඩුවලිනි. කාගෙන්දෝ දුන්හිඳට යන විදිහ අසා තහවුරු කරගෙන, මහියංගන බසය එනතුරුය අප බස් නැවතුමට වී උන්නේ.

මා හිටියේ මගේ පළමු බතික් කමිසය ඇඳගෙනය. අම්මා මහන්නට ගිය තැනකින් ඉල්ලාගෙන ආ ඉතුරු-බිතුරු එකතු කොට ඒ කමිසය මසා දුන්නාය. කලිසම කළු කොට එකකි. ඒකත් බංගලාවකින් ගෙනා පත කලිසමක් කපලා අරන් මැසූ එකකි. ඒ දවස්වල මගේ favourite ඇඳුම ඒකය.

මහියංගණය බස් එක එන තුරුය අප බලාගෙන හිටියේ..............

බතික් කමිසය හරිම ලස්සනය. කහ- රතු- කළු පාටවලින් යුතුය. කමිසය මහලා තිබුණේ ටී ෂර්ට් එකක් විදිහටය, ඇඟට දාගත්තේ ඔළුවෙන්ය. අත් දෙකේත්, පහත වාටියෙත් ලස්සන මෝස්තරයකි. පසුබිම කළු පාටය. කහ, රතු පාට බිංදු -බිංදු ඉහිලාය. 

(එහෙම කරන්නේ උණු ඉටි පින්සලකට අරගෙන ක්‍රමවත්ව ඉසීමෙනි. ‘මෝස්තර එක්ක හත් වසරක්’ පෝස්ටු මාලාව කියවනවා නම්, සහෘද රසික හිතවතුනට රහසක් නොවේ; මම බතික් ශිල්පියෙකුත් වෙමි.) සුන්නා ඇඳගෙන හිටියේ මොන වගේ එව්වාද?

අපේ සුනිල් අදටවත් ඇඳුම් ගැන එච්චර වද වෙන්නේ නැත. එදාත් එහෙම වෙන්නැතිය.

ඉතින් අප දෙන්නා බස් නැවතුමේ හිටගෙන ඉන්න වෙලාවේ කොහේදෝ හිටි විරිදුකාරයෙක් එතැනට කඩා පාත් වුණේය. බස් ස්ටෑන්ඩ් එකේ හිටියෙත් තුන්-හතර දෙනෙක් විතරය. මිනිහා කොනක හිට එක-එක්කෙනාට විරිදු කියමින් එයි. 

මට තරහය. අප හිටියේ ශත පහත් පනහක් වටිනා වෙලාවකය. ඉතින් මේ කොහෙද යන විරිදුවෙකුට ශත පහක් හරි පුදන්නේ කොහොමද? මගේ උපක්‍රමය වුණේ අහක බලාගෙන ඉඳීමය. එහෙම හිටියත් මගේ කන් තිබුණේ මිනිහා ළඟය.

එදා ඒ මනුස්සයා මුලින්ම කිව් විරිදු පදය නම් මට අමතකය. ඒත් ඒකෙන් කිව්වේ අහක බලන් ඉන්නා ආඩම්බරකාර පොඩි මහත්තයෙකු ගැනය. 

දෙවෙනි විරිදු පදය ඇහුණාත් එක්කම මට බැලුණේ දකුණතේ මහපටැඟිල්ල දිහාය. ඇත්තය; සහතික ඇත්තය. තත්පරෙන් ඇඟිල්ල හකුළාගත් මම ශත පහක් දී මිනිහාගෙන් ගැලවුණෙමි.

ඒ  විරුදුකාරයා හැබෑ දක්ෂයෙකි, හොඳ නිරීක්ෂකයෙකි............

මිනිහා හැබෑ දක්ෂයෙකි. හොඳ නිරීක්ෂකයෙකි. ඒ මනුස්සයා කියූ විරිදුවේ දෙවෙනි පදය ඉස්පිල්ලක්-පාපිල්ලක් නෑර මට මතකය. මැරෙන මොහොත වෙනතුරුමත් ඒක අමතක වෙන එකක් නම් නැත.

“..... මැල්ලුම් ලියලාද කොහෙද ඇඟිල්ල ලියවිලා ඇත්තෙ.”

එව්වා හගිස්සන්නේ ඊළඟ පෝස්ටුවෙනි.